İbrahim Ethem Gören: Sizi tanıyabilir miyiz?
Miro Usta: Adım Mehran Sarkis Haytayan. Lübnan’ın Beyrut şehrinde doğmuş Ermeni asıllı biriyim. Büyükbabalarım Kayseri’nin Efkara köyü ve Ayıntab’dan (Gaziantep) geliyor. Daha çocukluktan itibaren büyüklerim hayatımızda başarıyı getiren iki şeyin eğitim ve ticaret olduğunu, bu sıralamayla, kafamıza kazıdılar! Babam “ticaret her zaman altın bilezik gibidir” derdi. Yani daima işin olur ve geçimini sağlarsın.
Çocukluğumdan beri yaz tatillerimi ve hafta sonlarımı babamla işte geçirirdim. Ayrıca bir saat ustası olan babamın arkadaşıyla ve bir kuyumcu için de çalıştım. 1975’te Lübnan iç savaşı nedeniyle üniversitedeki makine mühendisliği eğitimimi tamamlayamadım ve Lübnan’ı terk etmek zorunda kaldım. 1981’de Bahreyn’e geldim.
Üniversiteye devam etmeyerek Makine Mühendisliği mesleğinde karar kılmamanızın özel bir sebebi var mı?
Bahsettiğim gibi, savaştan dolayı AUB'de mühendisliğin son yılını tamamlayamadım.
Lübnan’da üniversiteden eve dönerken kaçırıldım ve birkaç gün kaybolduktan sonra serbest bırakıldım. Bu olay, ailemin ısrarıyla Lübnan'ı hemen terk etmemin kararlaştırıcı faktörü oldu ve şimdi evim olarak gördüğüm Bahreyn'e geldim.
Miro Usta’dan, nesiller boyunca ailenizin mücevher sektörüne katkılarını dinlemek isteriz.
Büyükbabamın söylediğine göre, babası bir kuyumcu ve saat yapımcısıydı. Büyükbabam eğitimli bir insandı ve babasının izinden gitmedi. Bunun yerine büyük amcam bu işe girdi, ben de onun izinden gittim.
Maalesef Lübnan’daki iç savaş kariyerlerimizi çok genç yaşta seçmemize neden oldu. Hepimizin hayal ettiği birçok proje ve hedef vardı ama hepsi ortadan kayboldu. Aile üyelerim savaş yüzünden dünyanın farklı yerlerine göç etti.
Peki, bu süreç sizin için nasıl şekillendi?
Küçüklüğümden beri aşırı meraklı biriydim. Oyuncakları açıp nasıl yapıldıklarını görmek isterdim ve tabii ki çok az şey anlardım.
Miro Usta: Her Gün Hepimiz Yeni Bir Şeyler Öğreniyoruz.
Saat yapımı bu kategorideydi ve kısa sürede kuyumculuk da buna eklendi. İkisini de çok sevdim... ve zamanla, sabırlı ve harika ustalarım sayesinde her iki mesleği de öğrendim. Yıllarca bu işin içindeyim ve her gün hepimiz yeni bir şeyler öğreniyoruz.
Sanat ve eser nezdinizde hangi karşılıkları buluyor?
Benim için bir parça ortaya çıkartmak sanattır ve bu bana başarı ve gurur hissi verir.
Müşterilerim için özel olarak onlar için oluşturulan parçalar, eşsiz, ışıltılı ve unutulmaz eserler anlamına gelir.
Sizin ustalarınız kimler?
Saat yapımı alanında Jirayr Yessayan. Kuyumculuk alanında ise büyük usta Herayr Dzerounian.
Şu anda Bayreyn’de öznesinde mücevher olan tasarımlarınıza, üretimlerinize değinir misiniz?
Bahreyn’de bir mücevher atölyem var. Tasarımlarımızı atölyede yapıyoruz ve tasarımdan son ürüne kadar tüm süreç atölyede tamamlanıyor. 18 ayar altın ve pırlanta ile çalışıyoruz. Parçalarımız eski tarzda, elle işleniyor ancak modern imkanları da kullanıyoruz.
Müşterileriniz kimler?
Müşterilerimiz, Bahreyn’deki tanınmış kuyumcular ve ayrıca bireysel müşterilerimiz için özel tasarımlar da yapıyoruz. Geleneksel, klasik ve modern olmak üzere geniş bir yelpazede mücevher tasarımları yapıyoruz; tamamen müşteri isteğine göre.
Altın özelinde soracak olursak tasarım ve üretim boyutlarıyla iyi bir mücevherin üzerinde bulunması gereken hususiyetler nelerdir?
Tasarımın mükemmel olması ve her açıdan iyi işlenmiş bir parça olması.
Yılların verdiği deneyimle bir parçaya bir bakışta iyi yapılmış mı ya da iyi tasarlanmış mı hemen anlayabilirim.
Bayreyn’de altın sektörü için ürettiğiniz katma değerlere de müşfikâne nazar edelim. Sektöre neler kazandırdınız?
Bahreyn adına konuşamam ama masaya getirdiğim şeyin müşterilerime sunduğum en yüksek kalite ve mükemmeliyet olduğunu biliyorum.
Miro Usta’nın mücevherlerinin alametifarikası nedir?
Mükemmel şekilde tasarlanmış parçalar ve her birinin mükemmel işçiliği.
Mücevher sektöründe usta çırak ilişkileri nasıl şekilleniyor? Bu çerçevede Bahreyn’de mücevher ustalığına ilgi duyanlara ne türden hizmetler sunuyorsunuz?
Birebir seanslar yapıyoruz. Eğitimimiz, metalleri, farklı ayar altınların karışım ve bileşimi konularını kapsıyor. Ayrıca elmaslar ve değerli taşlarla ilgili uzun bir oturumumuz var. Bunlara ilave olarak yıllar alan ve tekrar gerektiren uygulamalı eğitim de olmazsa olmazımız.
Yeni gelenler sabırlı olmalı ve aynı parçayı doğru bir şekilde tamamlayana kadar yeniden yapmalı. Bu, iyi bir zanaatkârın mizacını oluşturur. Kendilerini her seferinde geliştirirler. Çıraklık, kuyumculuk için en önemli umdelerden biridir. Bu zanaatı ustalaşmak için yıllarca her türlü zorlukla karşılaşarak bunların üstesinden çok önemlidir.
Türkiye’de, özellikle Kapalıçarşı’da mücevher tasarım, uygulama ve üretim işlerinde Ermeni Ustalar öne çıkıyor. Bu hususu nasıl tevil ediyorsunuz?
İstanbul’a benzer şekilde, Lübnan’da da tanınmış büyük bir Ermeni kuyumcu topluluğu bulunuyor. Ermeniler, bir meslek öğrenmenin istihdam edilmenin daha kolay bir yolu olduğuna inanırlar.
Gençliğinizdeki ihtisas alanlarınızdan biri de saatler ve saat tamirciliği. Bu sahadaki uzmanlığınıza da sözün bu yerinde değinelim
Az önce de belirttiğim gibi saatleri, mekanizmalarını ve onarımını çok seviyordum. Bu, lise ve üniversiteye devam ederken yarı zamanlı bir işti benim için. Bir lisan bir insan demişler. Bildiğiniz lisanlar için de bir paragraf açalım
Ermenice, Arapça, Fransızca ve İngilizce dillerini akıcı bir şekilde konuşuyorum. Ayrıca bazı çalışanlarımla iletişim kurmak için Hintçe de konuşuyorum.
Türkçe ile aranız nasıl?
Maalesef dedem ben küçükken vefât etti, bu yüzden öğrenme fırsatım olmadı. Teyzemin dinlemiş olduğu Türrkçe sşarkıları hatırlıyorum. Teyzem Gülden Karaböcek gibi sanatçıları dinlerdi. Şarkılar üzerinden sadece birkaç kelime/cümle biliyorum ve tabii ki yemeklerin isimlerini de biliyorum.
Sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Genç neslin çoğu bu zanaata ilgi duymuyor. Bence insanların uzun saatler boyunca tezgâh başında etkileşim olmadan çalışmak istememesi bunda bir etken. Bence böylesine güzel bir zanaatın kaybolması çok üzücü. Ellerinizle içinden değerli madenler/taşlar geçen yeni parçalar oluşturmak, tasarım ve uygulama doğru bir şekilde tamamlandığında özel bir tatmin sunar. Ancak yeni nesil için sanatsal güzellikten çok maddi kazançlar daha önemli görünüyor.
İlginiz için teşekkür ediyorum.
Ben de bu vesileyle size teşekkür ediyor ve Türkiye’deki kardeşlerime selâmlarımı iletiyorum.
İbrahim Ethem Gören 25.10.2024 Yazı No: 423
