Page 163 - SAĞLAM BANKACILIK MODELİ İLE "KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ"

Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırımı: Katılım bankalarınca gerçek ve tüzel kişilerin
tüm faaliyetlerinden veya belirli bir faaliyetinden veya belirli bir parti malın alım
satımından doğacak kâr ve zarara katılmak üzere bu kişilere fon kullandırılması Ticaret alanında
işlemidir. Bu yöntem ile fon kullandırmak için, fonu kullanacak olan gerçek ve Murabaha vadeli satışlar
tüzel kişilerle "Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırım Sözleşmesi" düzenlenir. Bankalar, fon geçmişte İslam
kullandırdığı gerçek ve tüzel kişilerin kâr ve zararına, sözleşmede belirlenen oranlarda dünyasında da
yaygın biçimde
katılır. "Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırım Sözleşmesi"nde, bankaların kâr ve zarardan Murabaha (murâbaha), “malı kâr ile satma” anlamına gelmektedir. Bankanın, müşte- uygulanmıştır. Yerli
alacağı pay ve varsa alacağı teminatlar açıkça gösterilir. Bu sözleşmede, projenin risinin ihtiyacı doğrultusunda bir mal veya hizmeti satıcısından peşin alıp üzerine kâr tüccarlar gibi yabancı
kârlılığından bağımsız olarak önceden belirlenmiş tutarda kâr garanti edilmesine dair ilave ederek o müşteriye vadeli şekilde satması işlemi, katılım bankacılığında mura- tüccarlar da mallarını
vade ile satmıştır.
hükümler yer alamaz. baha adıyla uygulanmaktadır. Bu nedenle murabaha işlemi sıkça “peşin alıp vadeli Bu vadeli satışlarda
satma” işlemi olarak da ifade edilmektedir. Katılım bankaları müşterilerine sundukları kadılar noter hizmeti
murabaha hizmetiyle müşterilerinin çeşitli ürün ve hizmetleri faizsiz bir şekilde satın
Finansal Kiralama: Taşınır ve taşınmaz malların 10.6.1985 tarihli ve 3226 almalarını sağlamaktadır. görmüşlerdir.
sayılı Finansal Kiralama Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde, katılım bankası Vadeli ürün satma işleminin tarihi çok eskilere kadar gitmektedir. Çünkü ticaretin
tarafından temin edilerek kiraya verilmesidir. doğası gereği müşterilerin mali imkânları, satın almayı istedikleri ürün ve hizmetlere
her zaman yeterli gelememektedir. Bu nedenle bu ürün ve hizmetleri vadeli bir şekilde
Mal Karşılığı Vesaikin Finansmanı: Katılım bankası ile fon kullanan arasında almak, süreli satış ve güven esasına dayanmaktadır. Eğer bu güven sağlanamazsa
düzenlenecek yazılı bir sözleşme dâhilinde, mal karşılığı vesaik mukabilinde fon araya bir üçüncü tarafın girmesiyle bu işlemin güvenli bir şekilde gerçekleştirmesi
kullandırılması işlemidir. ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.
Ticaret alanında vadeli satışlar geçmişte İslam dünyasında da yaygın biçimde uy-
gulanmıştır. Yerli tüccarlar gibi yabancı tüccarlar da mallarını vade ile satmıştır. Bu
Ortak Yatırımlar: Kanunun 56’ncı maddesinin birinci fıkrasındaki vadeli satışlarda kadılar noter hizmeti görmüşlerdir. Vadeli satış yapan satıcı veya
sınırlamalar dikkate alınmak kaydıyla, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı ödünç veren kişi, bu satış veya ödünç işlemlerini mahkemede tescil ettirir ve bu tescili
olan şirketlerin sermayelerine, taraflar arasında düzenlenecek sözleşme hükümleri belgeleyen hüccetini alırdı. Böylelikle vadeli satışın güvenliği sağlanmış olurdu.
1
çerçevesinde edinilecek ortaklık paylarının en fazla yedi yıl içinde halka arz yoluyla Günümüzde katılım bankacılığı sistemi, murabaha işlemiyle -vadeli satışın tarihteki GELENEKSEL BANKACILIK VE PARA KATILIM BANKACILIĞININ TARIHI VE GELIŞIMI KATILIM BANKACILIĞINDA TEMEL ILKELER KATILIM BANKACILIĞINDA FON TOPLAMA YÖNTEMLERI KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI
elden çıkarılması şartıyla, katılım bankalarınca iştirak edilmesi veya belirli bir pratiğiyle aynı şekilde olmamakla beraber- satışın güvenliğini daha farklı bir biçimde
yatırımın finansmanı amacıyla oluşturulacak fonlara katılınmasıdır. Sermayeye iştirak sağlamaktadır. Müşteriye malı vadeli bir şekilde edinmesi imkânı sağlanırken aynı za-
şeklindeki yatırımlar için düzenlenecek sözleşmelerde, sermayesine iştirak edilen manda malın bedeli de satıcıya peşin olarak ödenmekte ve satıcının parasının ödenmesi
şirketin yönetimi hususu başta olmak üzere tarafların hak ve yükümlülükleri ile banka güvencesiyle gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda her şey kayıt altına alınıp
resmî makamlara gerekli bildirimler eksiksiz yapıldığı için katılım bankacılığı sistemi,
sermayenin halka arz edilmesi sürecine ilişkin hükümlere yer verilmesi zorunludur.
devlete kayıt dışı ekonomiyle mücadelesinde büyük bir katkı da sağlamış olmaktadır.

Murabaha İşlemi Öncesi Ön Araştırma Çalışmaları
Murabaha yönteminden yararlanmak isteyen kişi veya kurumların baş-
vurusundan sonra katılım bankasının ilk işi, finansman konusu işlemin
faizsiz bankacılık prensipleri açısından uygun olup olmadığı hakkında
ön araştırma yapmaktır. Bu aşamada şu hususlara dikkat edilmektedir:

BANKACILIK KANUNU, Kabul Tarihi: 19.10.2005, Kanun Numarası: 5411,
Resmi Gazete Tarihi: 01.11.2005, Resmi Gazete Sayısı: 25983 Mükerrer

Katılım Bankacılığı Terminolojisine Göre
Fon Kullandırma Yöntemleri
Katılım bankacılığı terminolojisine göre fon kullandırma yöntemlerinin isimlerine ba-
kıldığında İslam hukuku (fıkıh) alanından alındıkları ve Arapça kökenli oldukları görülür.
Takip eden sayfalarda murabaha, mudarebe, müşareke, icare, selem, istisna ve sukuk
yöntemleri hakkında bilgi verilecektir.

162 | KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI | 163 | 163