Page 83 - SAĞLAM BANKACILIK MODELİ İLE "KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ"

İngiltere’de Faizsiz Finansın
Gelişimindeki Devlet Politikalarının Rolü Türkiye’de Katılım Bankacılığı
Faizsiz finansın büyümesi, Malezya ve Orta Doğu gibi bölgelerde tarih boyunca talebe
dayalı olarak gerçekleşmesine rağmen İngiltere gibi Müslüman olmayan ülkelerde arz
ve hükümetin desteklemesiyle olmuştur. Bu farka rağmen İngiltere, devlet desteğiyle Türkiye’de Katılım Bankacılığının
dünya standartlarında bir faizsiz finansal hizmetler endüstrisi geliştirmeyi başarmıştır. 27 Gelişimindeki Dönüm Noktaları
İngiltere’nin faizsiz finans konusunda çok net iki amacı vardı. Bunlardan birincisi Dünyada katılım bankacılığının hızla yayılması Türkiye’deki kamuoyu ve iş çevrelerinde
Londra’yı uluslararası faizsiz finans açısından Avrupa’nın merkezi haline getirmek ve o de geniş yankı uyandırmıştır. Özellikle 1970’li yılların sonunda dünyadaki katılım ban-
şekilde kalmasını sağlamaktı. İkinci amacı ise İngiltere’deki hiç kimsenin finansal ürünler kalarının başarılarının ortaya çıkmasıyla birlikte Türkiye’de katılım bankacılığı yapılması
piyasasına girişinin inancından dolayı engellenmemesini garanti altına almaktı. Devletin konusu daha sık gündeme gelmeye başladı. Fakat mevcut kanunlar Türkiye’de bir katılım
bu amaçlara ulaşmak için yaklaşımı eşitlik, işbirliği ve sadakat ilkelerine dayanmakta- bankasının kurulması için alt yapı olarak yeterli değildi. Bu nedenle 1983 yılında 83/7506
dır. Bu amaçları karşılamaya yönelik önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Şu anda İngil- sayılı ve 16 Aralık 1983 tarihli Kanun Hükmünde Kararname ile faaliyet için resmî izin
tere, Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkeleri ve Malezya dışında faizsiz finansın en önde verilerek Türkiye’de katılım bankalarının kurulmasına yasal zemin hazırlandı. Dünyada bu
gelen merkezidir. Avrupa Birliği’ndeki faizsiz finansal enstrümanlar sadece Londra ve tür bankalara “İslami Banka” denilirken Türkiye’de bu isim resmen “Özel Finans Kurumu
Birmingham’da konuşlanmıştır. İngiltere’deki tüketiciler İslami kurallarla uyumlu ticari (ÖFK)” olarak belirlendi. Kararnamenin birinci maddesi özel finans kurumlarının kuruluş,
finansal ürün ve hizmetlere çok geniş bir çeşitlilikte ulaşabilmektedir. Bu ürün ve hizmet- organ, faaliyet ve tasfiyesine ilişkin esasları belirleme yetkisini T.C. Merkez Bankası’nın
ler geleneksel finansal ürünlerle aynı standartlarda düzenlenmiş olup tüketici, korunma görüşünü almak kaydıyla Başbakanlığa verdi.
konusunda aynı haklara sahiptir. 28 Özel finans kurumlarının kurulması için yasal dayanak sağlanmıştı fakat bu kurumların
İngiltere’de faizsiz finans için devletin destekleyici politikasındaki anahtar nokta, faaliyete geçebilmesi ve faaliyetlerinin düzenlenmesi için görevin yetkili bir kuruma devri
2003’ten beri yapılan mali ve düzenleyici çerçeveye fırsat tanıyan düzenlemelerdir.
gerekmekteydi. Bu nedenle 1984 yılında Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı
25.12.1984 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan bir tebliğle özel finans kurumlarının fa-
aliyete geçmesi için, gerekli beyannamenin içeriğinin belirlenmesi, cari hesaplara ilişkin Özel finans
düzenlemenin yapılması, kâr ve zarara katılma hesaplarında toplanan fonların tâbi ola- kurumlarının hukuki GELENEKSEL BANKACILIK VE PARA KATILIM BANKACILIĞININ TARIHI VE GELIŞIMI KATILIM BANKACILIĞINDA TEMEL ILKELER KATILIM BANKACILIĞINDA FON TOPLAMA YÖNTEMLERI KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI
cağı esasların tespiti gibi konularda Merkez Bankası’nı yetkilendirdi. 30 statüsü 25 Şubat 1985
Özel finans kurumlarının hukuki statüsü 25 Şubat 1985 tarihinde tamamlandı. Hu- tarihinde tamamlandı.
31
kuki statünün tamamlanmasının ardından Türkiye’deki ilk özel finans kurumları olarak Hukuki statünün
1985 yılında Albaraka Türk ve Faisal Finans kurulmuş ve faaliyetlerine başlamışlardır. tamamlanmasının
ardından Türkiye’deki
Daha sonra birçok yatırımcı bu alana yatırım yapmaya karar vermiş, ardı ardına ilk özel finans kurumları
birçok özel finans kurumu daha kurulmuştur. Sırasıyla 1989 yılında Kuveyt Türk olarak 1985 yılında
2009 yılı boyunca İngiliz hükümeti, İngiltere’nin bir küresel finans merkezi olmasını des- Finans Kurumu, 1991 yılında Anadolu Finans Kurumu, 1995 yılında İh- Albaraka Türk ve
teklemek ve geleneksel ve alternatif finansa aynı esasa göre davranılmasını temin etmek las Finans Kurumu ve 1996 yılında da Asya Finans Faisal Finans kurulmuş
için çok çeşitli yasal düzenlemeler yapmıştır. İngiliz hükümeti bu alternatif yatırım fon- Kurumu faaliyete geçmiştir. ve faaliyetlerine
larının geleneksel borçlanma enstrümanlarına benzer ekonomik karakteristiklere sahip başlamışlardır.
olması için -özellikle de yapılandırılmış sukuk işlemine yönelik- yasal çerçevede çok ciddi
düzenlemeler gerçekleştirmiştir. 29

Sonuç
Faizsiz finans sistemi her ne kadar Ortadoğu ve Körfez ülkelerinde tüketici talepleriyle
büyüme ve çeşitlenme fırsatı bulmuş olsa da İngiltere, devlet desteği sayesinde benzer
bir finansal başarıyı kendi ülkesinde de gerçekleştirmiştir. Özellikle bir devlet politikası
olarak faizsiz finansal sistemin gelişmesi için sergilenen öncü rol, özel sektörün bu ko-
nudaki ciddi yatırımlarıyla karşılık bulmuştur. Böylelikle İngiltere faizsiz finans açısından
dünyadaki en önemli finansal merkezlerden birisi hâline gelmiştir.

83 | KATILIM BANKACILIĞININ TARİHİ VE GELİŞİMİ | 84