Page 308 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

İLK A Y BELİB A ĞLI

306 İlkay Belibağlı, İstanbul Beylerbeyi
Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü Müzesi’nde.

örtüleri, hat levhalar, sanduka pûşîdeleri, Makâm-ı İbrahim örtü- Anlattıklarınıza bakılırsa dival işi epeyce masraflı bir sanat…
leri ve Hücre-i Saâdet perdelerinin her birinde şahit olduğum mu- Evet masraflı. Atlas, saten, ödemiş ipeği ve kadife gibi sık dokunuş-
azzam işçilik, desen bilgisi ve hat sanatının nadide örnekleri bu lu kumaşlar üzerine uygulanan dival işi maliyeti yüksek bir nakıştır.
kanaatimi güçlendirdi. Osmanlı arşiv belgelerindeki masraf çizelgelerinde ciddi maliyetle-
re ulaşmasına rağmen tercih edilmesi, bu nakışın önemini bir kere
Dival işinde desen kumaşa nasıl uygulanır? daha vurgulamaktadır. Yapılışı zahmetli olduğu için günlük kulla-
Desenin kumaşa yapıştırılması için muhallebi kıvamında çiriş adı nımdan ziyade çok özel günlerde tercih edilir.
verilen özel bir yapıştırıcı kullanılır.
Günlük kullanım alanları neler?
Çiriş, çiriş otundan mı geliyor? Halk arasında bohça, seccade, yatak örtüsü ve bunun gibi alanlarda
Evet. Genelde Kahramanmaraş yöresinde yetişen çiriş otunun kök kullanılır.
yumruları kurutulup öğütülerek toz hâline getirilir. Sonra bundan
Tekniklerden de söz eder misiniz? Osmanlı dönemine tarihle-
yapıştırıcı elde edilir. Çiriş; kraft kâğıtlarının arasına sürülerek düz
nen örnekler nerelerde bulunuyor?
bir mermer altında bekletilerek kurutulur. Arşiv belgelerine bakıl-
Dival işinde süsleme teknikleri büyük önem taşır. Sarayda kullanıl-
dığında Osmanlı’da, böcekler yemediği için çirişin pek çok alanda
mak üzere yapılan işlemelerde inci, mercan, yakut gibi değerli taşlar
tercih edildiği görülmektedir.
göze çarpar.
Desenler parşömen kâğıdı yardımı ile hazırlanan çirişli kartonlara
Bunun en güzel örneklerini şu an birçok nadide tekstil esere sa-
geçirilir ve möhlüke (deseni kartondan oyarak çıkarmak için kulla-
hip Sadberk Hanım Müzesi’nde görmek mümkün. Kurt, tırtıl, inci,
nılan tahta saplı, ucu kıvrık bıçak) denen bir çeşit bıçak ile oyulur.
boncuk, altın, gümüş, pul ve payetlerde kullanılmış bu teknikler,
Bu, işin en zahmetli kısmıdır. Dival (Maraş) işi kadife kumaş üze-
dival işine ayrı bir zarafet katar.
rine uygulanacaksa desen tersine çizilip teğellenerek yüze geçirilir.
İşleme tekniği olarak hat sanatına çok yakışır. Bu nedenle hat lev-
Hazırlanan desen kalıpları itinalı bir şekilde kumaşa yapıştırılır.
halarının yanı sıra Kâbe-i Muazzama örtüsü, sanduka pûşîdeleri ve
Daha sonra işlemeye geçilir.
minber kapı örtülerinin hatlarında bu teknik çokça kullanılmıştır.
DİV AL İŞİ (M ARA Ş İŞİ)