Page 186 - SAĞLAM BANKACILIK MODELİ İLE "KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ"

İstisna (Eser Sözleşmesi) 
Tablo 1-5.1
Selem ve İstisna Arasındaki Farklar
İstisna (ıstısnâ‘), üreticinin özellikleri müşteri tarafından belirlenmiş bir ürünü saptan-
mış fiyata imal etmesini taahhüt ettiği sözleşme türüdür. Selem ile karşılaştırdığımızda
ortaya çıkan fark ise istisna akdinde malın ve bedelin gelecek zaman dilimi içerisinde
ödenmesinin mümkün olması ve malın standart, fabrikasyon olmamasıdır. Selemde
40
bedelin tamamı işin başında ödenmekte, mal ise ileri bir tarihte alınmaktadır. Örneklen- 
direcek olursak; çanta, masa, sandalye, dolap, bina vb. şeyler üretip teslim etmek üzere Şekil 1-5.9
41
peşin ya da veresiye bedelle anlaşma yapmak istisna akdi olup geçerli sayılmaktadır. Finansman Mal siparişi Selem Finansmanı
Anlaşması
verilir
İstisna yöntemi daha çok inşaat-yapı sektöründe ve ticaret finansmanı alanlarında tercih
42
edilmektedir. Çünkü istisnada mal, selemdeki gibi standart değildir.
Müşteri Katılım Satıcı
Bankası

Mal bedeli Mal üretilir
ödenir ve teslim edilir

Katılım Satıcı Müşteri GELENEKSEL BANKACILIK VE PARA KATILIM BANKACILIĞININ TARIHI VE GELIŞIMI KATILIM BANKACILIĞINDA TEMEL ILKELER KATILIM BANKACILIĞINDA FON TOPLAMA YÖNTEMLERI KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI
Bankası

Vade sonunda
geri ödeme yapılır

Müşteri Katılım
Bankası

Paralel istisna sözleşmesi, katılım bankalarının devrede olduğu istisna sözleşmelerinde
ikinci bir sözleşme türü olarak devreye girer. Birinci sözleşme banka ile müşterisi arasın-
da, ikinci sözleşme ise banka ile üretici arasında gerçekleştirilir. Bu süreçte banka, temin
etme sorumluluğunu üstlendiği malı, başka bir alt yükleniciye yaptırmak/temin ettirmek
üzere üçüncü bir şahısla (malın üreticisi) sözleşme imzalar. Bu sözleşmeye dayanarak,
edinmiş olduğu malı müşterisine satar. 43
Katılım bankasının üreticiyle yaptığı istisna akdi, müşteriyle yaptığı paralel istisna
sözleşmesinden bağımsız bir akit olmak zorundadır. Burada akitlerin bağımsızlığından
kastedilen şudur: Üretici katılım bankasına karşı olan mal üretme sorumluluğunu yerine
getirmese bile katılım bankası kendi müşterisine karşı bu malı üretip temin etmekle
mükelleftir. Dolayısıyla banka, müşterisine “Üretici bana karşı sorumluluğunu yerine ge-
tirmediği için ben de sana karşı olan sorumluluğumu yerine getiremiyorum” diyemez.
44
186 | KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI ŞEKİL: İŞBAHAR | 187