Page 202 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

E Y MEN GÜR T AN

200

Hubei (pres, yeşil firuze)
33’lük tesbih.

Osmanlı’da öne çıkan tesbih ustaları kimlerdir? ve zevkine göre şekillenmektedir. Eğer tesbih 99’luk ise her 33 hab-
Elimizde tesbihi bulunan, Osmanlı’nın son dönemini ve Cumhuri- beden sonra ilâve olunan, adına durak veya nişane denilen ve 33
yet döneminin ilk yıllarını idrak etmiş bazı isimler bulunmaktadır. habbeyi ayıran parçalar bulunmaktadır. Habbelerin nihayetinde
Beşiktaşlı Sağır Rıfat, Benli Ali Bey, Kasımpaşalı Horoz Salih, Tosu- “imâme” adını verdiğimiz parça yer alır. İmâmeden sonra bağlanan
num Halil Usta, Tophaneli İsmet Usta, Kehribarcıbaşı Ali Bey, Mev- tesbihin, düğüm kısmının içerisine gizlendiği, düğümlük adı veri-
lanakapılı Mahmut Usta, Balatlı Nuri Usta, Topkapılı Sadık Usta, len bir parça bulunur. Eğer tesbih 33’lük ise 3 veya 4 tane, 99’luk ise
Kalemdar Hayri Usta, Akgerdan Mehmet Efendi ve oğlu Galip Usta 5, 7, 9 tane “ara tane” adını verdiğimiz küçük tanecikler yer almak-
(Galip Başsaka), hocam Neyzen Niyazi Sayın, eserleri günümüze tadır. Bunlar form ve ölçü olarak tesbihin habbeleri ile imtizaç içe-
ulaşan önemli isimler arasında yer almaktadır. Özellikle Niyazi Sa- risinde olmak zorundadır. Ara tanelerin bitiminde “hitâme” veya
yın, temsil ettiği İstanbul zevk-i selimi ve tesbih anlayışı ile Türk “tepelik” adını verdiğimiz bir parça yer alır. Özel bir şekilde sarılarak
tesbih sanatında geleneğin geleceğe intikalinde rol alan önemli örülen tesbih ipleri tek parça hâlinde bu son parçanın içerisinde yer
isimlerin başında yer almaktadır. alır. İki parçadan müteşekkil olan hitâmenin en son parçası kendi
içerisine oturacak şekilde düz, zıvanalı veya vidalı olacak şekilde
İpinden tanesine ve hitâmesine kadar usta işi bir tesbih hangi hitâmeyi dıştan tek parça görünecek şekilde tamamlar. Kısaca tes-
unsurlardan meydana gelir? bih, bu ana parçalardan müteşekkildir.
Tesbihin ana unsuru öncelikle “habbe” adını verdiğimiz tanelerdir.
Muhtelif formlarda (beyzi, tombul beyzi, şalgami, uçlu, uçlu yuvar- Tesbih nasıl işlenir/çekilir?
lak, küre vs.) ve ölçülerde olabilir. Burada habbedeki form anlayışı Tesbih çok geniş bir malzeme yelpazesine sahip olduğu için, tesbih
veya milimetrik tane ölçüsü, tesbihi kullanan şahsın el alışkanlığı yapılacak malzemenin farklı işleme merhaleleri ve şekilleri vardır.

TE SBİH S ANA TI