Page 14 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
P. 14
GIRIŞ
İslâm medeniyetinin önce bilim devrimini kervansaraylardır” dediğimde şaşkınlık-
ve ardından yeni meslek ve teknikler, üre- ları bir kat daha artıyor.
tim ve sanayi devrimini gerçekleştirmesi- 1000-1200 yıllarında yaşanan göçebe
ne rağmen bunları bugün neden bilmiyo- hayvancılık ile yerleşik çiftçiliğin birlikte
ruz? Birçok âlim, bilim adamı, yeni bilim uygulandığı “karma tarım ekomomisi”ni
alanları, bilimsel buluşlar ve bunlarla geliştirilmesiyle gerçekleşen “Selçuklu ta-
irtibatlı olarak birçok meslek ve ürün rım devrimi”, hemen akabinde “Selçuk-
geliştirmesine, dünyayı bilim ve üretim lu ticaret devrimi”ni de ortaya çıkartan
merkezi haline dönüştüren büyük devrim önemli dönüşümün temel sebebini oluş-
çağlarını (VIIII-XVIII. yüzyıl) yaşamasına turmuştur. Ortaya çıkan bir diğer önemli
rağmen bunlar nasıl unutuldu? Biz neden sonuç da “ortak medeniyet”in yeni ya-
bunların çok azını hatırlıyoruz? şam biçimi haline gelmesidir.
Bir müddettir İslâm bilim tarihi araştır- Selçuklu’dan önce “göçebe medeniyet”
malarında sağlanan ilerlemeler sayesin- ve “yerleşik mediyet” olarak iktisadi üre-
de bu büyük başarıların bilimsel yönü timin belirlediği yaşam biçimine göre ay-
bir miktar ortaya çıkmıştır. Ancak İslâm rışmış dünya medeniyetleri, Selçukluların
bilim devriminin devamı olarak ortaya dünyada ilk kez “karma tarım ekonomi-
çıkan birçok yeni meslek ve teknik, yeni sini” geliştirip tarım devrimini tamamla-
ürün ve üretimin ortaya çıkardığı Ana- masıyla yeni bir üretim ve yaşam biçimi
dolu sanayi devrimi ise neredeyse hiç olarak “ortak medeniyet”e geçilmiştir.
bilinmiyor.
VI. yüzyıldan itibaren Mâverâünnehir’de
Sanayi devrimini başlatan Ahî Evran ise Fergana tarım havzasında başlayan ve
Anadolu’nun kadirşinas insanları tarafın- göçebe hayvancılık yapanlar ile yerle-
dan hiç unutulmadı. Bir müddettir Ahîlik şik çiftçilerin ürünlerini ortak pazarlar-
ve Ahî Evran’ın daha çok hayatı, eserleri da satmaya başlamasıyla gelişen “kar-
ve tasavvufi yönü gibi konularda önemli ma tarım ekonomisi”ne geçiş ve “ortak
eserler yayınlanmaktadır. Fakat bu eser- medeniyet”in yaşam biçimi olarak geli-
lerin tamamı, Anadolu sanayi devrmini şimi, Selçuklu tarım devrimiyle tamam-
anlamaktan ve ortaya koymaktan henüz lamıştır. Dünya tarihinde ilk kez Sel-
çok uzaktır.
çuklular döneminde 1000-1200 yılları
“Asya ve Anadolu'daki dünyanın ilk arasında göçebe ve yerleşik medeniyetin
uzay üstlerini biliyor musunuz?” diye yerini, bunların birlikte yaşamaya başla-
sorup “Rasathanedir” dediğimde öğren- dığı “karma tarım ekomomisi”ne dayalı
cilerim şaşırıp kalıyorlar. “Dünyanın ilk “ortak medeniyet” yaşam biçimi almıştır.
AVM’leri kapalıçarşılar ve ilk outletleri
GİRİŞ - 13
