Page 8 - Evliya Çelebi Hac Yolu

TAKDİM

Seyit Ali Kahraman

Dünyanın en büyük seyahat yazarı ve Türk tarihinin en önemli kültür adamların-
dan biri olan Evliyâ Çelebi, yaşadığı dönemde yazar olarak tanınmamış ve uzun
yıllar Türkler tarafından bilinmemiştir. 51 yılda 7 iklim ve 18 padişahlık yeri gezip

dolaşarak yazdığı dünyanın en büyük seyahat kitabı ve kültür hazinesi olan 4.000
sayfa tutan 10 ciltlik Seyahatnamesi, ölümünden yıllar sonra İstanbul’a, Topkapı
Sarayı Kütüphanesi’ne intikal etmiştir. 1740’tan sonra yani ölümünden yaklaşık 60
yıl sonra kendi el yazısı olan nüshadan 3 adet çoğaltılmıştır.

1611 yılında doğan Evliyâ Çelebi için dünyada oldukça önemli araştırmalar ya-
pılmaya başlanmıştır. Bugün Osmanlı coğrafyası ile ilgili çalışma yapacak bilim

adamları için Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi vazgeçilmez bir başvuru kitabı olmuş-
tur. Avrupa Konseyi Evliyâ Çelebi’yi 2010 yılında insanlık tarihinin en önemli 20 ki-
şisi arasında saymıştır. UNESCO da 2011 yılını Evliyâ Çelebi’nin 400. doğum yılına
rastlaması dolayısıyla Evliyâ Çelebi Yılı ilan etmiştir.

Evliyâ Çelebi hakkındaki bütün bilgiler, bizzat kendisinin Seyahatname’de yazdık-
larıdır. Doğal olarak Evliyâ Çelebi’yi yine en iyi Evliyâ Çelebi anlatabilir.

Evliyâ Çelebi bir tarihçi, coğrafyacı, mimarlık tarihçisi, şehir tarihçisi, musiki bilgini
ve musiki tarihçisi, tabiat bilimci, toplum bilimci, haberci, hatta savaş muhabiri-
dir. Evliyâ Çelebi ayrıca ara bulucu, elçi, vergi tahsildarı, hatta Allah yolunda cihat

eden bir savaşçıdır. Aşağıda anlatılacağı üzere Evliyâ Çelebi’nin ilgilenmediği bir
konu kalmamıştır. İnsana, insanlığa, hayata dair her konuda gözlemlerde bulun-
muş, insanları dinlemiş, araştırıp soruşturmuş, incelemiş ve edindiği bilgileri deva-
sa Seyahatnamesinde bizlere nakletmiştir.

Evliyâ Çelebi (1611-1685>)

Aslen Kütahyalı olan Evliyâ Çelebi, 25 Mart 1611 tarihinde İstanbul’da doğmuştur.
Büyük dedesi, Fatih Sultan Mehmed’in bayraktarlarından olup İstanbul’un fethine
katılmış olan Yavuz Er Bey’dir. Bugün Unkapanı’nda bulunan Yavuzer Sinan Bey

Camii onundur. Babası ise Saray-ı Âmire’nin kuyumcubaşısı Derviş Mehmed Zıllî
Efendi’dir. Atalarının, Türklerin büyük velisi Hoca Ahmed Yesevî’ye ulaştığını Seya-
hatnamesinde birçok kez tekrar eder.

6 | Evliya Çelebi Hac Yolu