Page 132 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

GÜRC AN M A VİLİ

Şirâze örme işlemi.

130

bir tezhipçi ile çalışılması ya da minyatür yapılacaksa minyatür Figürlerde neler dikkat çeker?
ustasının gerekli yerlere deseni yapması, daha sonrasında da bu Çoğunlukla aslan, tavşan, ejder ve ördek gibi hayvan figürlerinin
bitmiş sayfaların bir mücellide getirilerek kitap hâlini alması ve yanında insan figürlerine de yer verilmektedir. Cilt kalıplarında ay-
kapakların yapılmasıdır. Ancak mücellidin kaliteli bir kapak ya- rıca yazılı kalıplar da görülmektedir. Bu yazılı kalıplar çoğunlukla
pabilmesi için öncelikle iyi bir deri seçmesi gerekir. Malumunuz sertab bölümünde yer almakta; sağ kapak, sol kapak ve “mıklep”te
dericilik, en eski mesleklerden birisidir. Kazlıçeşme bölgesi, Fatih de görülmektedir. Bu kalıplarda kûfî yazılar olduğu gibi, muhakkak,
Sultan Mehmed zamanından beri -taşınana kadar- dünya çapında nesih ve sülüs tarzı da karşımıza çıkar.
ün yapmış dericilik merkeziydi. Burada üretilmiş sahtiyan derile-
rin renklerine göre seçimini yapan mücellid, bu aldığı deriyi bıçkı Özellikle tercih ettiğiniz motifler nelerdir?
adını verdiğimiz bir çeşit bıçak ile etli kısmını tıraş ederek kapak Ben, Selçuklu ve Memluk Dönemi kapak tasarımlarına hayranım.
yapımı için bir adım daha atmış olur. Kapak tasarımında kullanı- Bugün bile o tasarım gücüne ulaşamadığımızı düşünüyorum. Bu-
lacak desenin tasarlanması, bunun kalıplara hak edilmesi ve bu nun yanında elbette ki bitkisel kökenli stilize edilmiş motifleri,
hazırlanan kalıpların kapak üzerine preslenmesi, çıkan motiflerin rûmî ve bulut motiflerinden oluşmuş kompozisyonları daha çok
altın ile boyanması gibi birçok uzun ve zahmetli uğraş sonucunda tercih ediyorum. Ancak yeri geldikçe tüm motifleri kullanıyorum.
iyi bir cilt ortaya çıkar.
Ciltleri bozulan kitaplarda hattın dağılması, silinmesi, defor-
Sanat eseri denilebilecek bir cilt çalışması hangi özelliklere me olması sıklıkla karşılaşılan bir durum. Siz bu alandaki res-
sahip olmalıdır? torasyon yetkinliğinizi nasıl kazandınız?
İyi bir cilt, kapak tasarımı ile başlar; daha sonrası tamamen işçiliktir. Bu yetkinliği kazanmamın yegâne kaynağı, Süleymaniye El Yaz-
Diğer sanatlarda da durumun benzer olduğunu düşünüyorum. İyi ması Kütüphanesi’dir. Bu kütüphane, sadece benim değil birçok
bir sanat eseri, anlatmak istediğinizi iyi tasarlayıp bunu aktarabilme insanın yetişmesini sağlayan bir okul idi. 1989 yılında kütüphane-
gücüdür. Elbette ki bu, kuvvetli bir birikime ve deneyime bağlıdır. ye gitmeye başladım. O tarihlerde okuldan arta kalan zamanlarda,
kütüphanedeki restorasyon servisinde Saadet Gazi Hoca’nın ekibi
Cilt kalıplarında öne çıkan motifler nelerdir? ile birlikte çalışmış olmam ilk deneyimlerimdendir. Yine, daha önce
Cilt kalıplarında desen özellikleri her yüzyılda farklılıklar göster- de söylediğim gibi rahmetli Muammer Ülker ve Nevzat Kaya Hoca-
mektedir. Erken dönemde ağırlıklı olarak geçmelerden oluşan geo- larımızın destek ve yardımlarını anmadan geçemem. O tarihlerde
metrik bezemeler, 13. yy. ile birlikte rûmî ve bitkisel kökenli motif- üniversitelerde restorasyon bölümleri olmadığından, ancak uzman
lere yerini bırakmıştır. 16. yy. ile birlikte bu motifler zenginleşmiş kişilerin yanında çalışarak bu alanlarda bir isminiz olabilirdi.
ve bulut motifleri de kalıplarda yer almaya başlamıştır. Bitkisel
kökenli motiflerin yanında, özellikle İran ve Hint kültürlerinin et- Kadim ciltçilikte restorasyon nasıl bir yerde konumlanır?
kisiyle figürlü cilt kalıpları da görmekteyiz. Ciltçiliğin, Osmanlı döneminde kendine özgü bir tarzı oluşmuştur.

CİL T S ANA TI