Page 29 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

SANATIN VE SANATKÂRIN İZİNDE

Bizans’ın ilk Türk imparatoru Fatih Sultan Mehmed’in bugün Yedi yılda tamamlanan Fatih Divanı’nın takibi ve gerçekleştiril-
orijinali İstanbul Fatih’te Millet Kütüphanesi’nde bulunan, Ali mesi maddî olduğu kadar mânevî bakımdan da oldukça ağırdı.
Emirî Efendi’nin bulduğu Fatih Divanı’ndan seçilmiş 60 kadar Prof. İsmail Hikmet Ertaylan, yılmadan, usanmadan yıllarca uğ-
şiirden meydana gelmiştir. raştı. Yavaş yavaş tamamlanan sayfaların hat ve tezhip ücretle-
rini ayrı ayrı ödedi. Hattat Hâmid Aytaç bütün ısrarlara rağmen
Topkapı Sarayı’nda da Fatih Albümü var… yazamadı. İstanbul’un fethinin 500. yıldönümü için hazırlanan
Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplığı’ndaki iki ciltlik “Fatih Albü- bu albüm, yıldönümünde çeşitli yerlerde sergilendi ve çok ilgi
mü”nde, yalnız o zamana kadar toplanmış parçalar bulunmak- gördü.
tadır. Divandaki şiirler, Cumhuriyet döneminin en önde gelen
hat sanatkârları tarafından, Sultan Mehmet Han zamanında Rikkat Kunt’un tezhip hususiyetleri hakkında neler söyler-
kullanılan yazı çeşitleri ile yazılmıştır. Tezhipler, minyatürler ve siniz?
eserin cildi Fatih Sultan Mehmed’e sunulmuş eserlerin örnek- Rikkat Kunt’un yaptığı ilk tezhiplerde ilk tezhip hocası İsmail
lerinden yararlanılarak yapılmıştır. Bu muhteşem divan, Güzel Hakkı Altunbezer'in etkisi görülür. Bunda İsmail Hakkı Bey’in
Sanatlar Akademisi profesör ve mezunlarının derin bir aşk ve öğrencilerine kendi hazırladıkları desenleri düzeltip renklen-
sabır ile 1945 yılından 1953 yılına kadar süren çalışmalarının dirmelerini sağlamak yerine, kendi çizdiği tasarımları uygulat-
bir eseridir. masının etkisi büyüktür. Hocasının tezhipteki tarzı ve öğretiş
şekli kendisini tatmin etmediği için zaten çini atölyesine geçip 27
Hatlarda ve tezhiplerde kimlerin imzası var? Feyzullah Dayıgil ile beraber çalışmaya başlar.
Albümün karşılıklı bir ve ikinci sayfalarındaki fihrist ve önsöz Feyzullah Dayıgil’in Rikkat Kunt üzerindeki etkisi büyüktür.
Profesör Emin Barın, üç ve dördüncü sayfalarındaki Fatih’in tuğ- Nefes darlığı hastası olan ve gerek çini, gerekse tezhipte klâ-
raları ise Tuğrakeş İsmail Hakkı Altunbezer tarafından altınla sik çizgiler doğrultusunda desen çizmekte büyük bir usta olan
yazılmıştır. Beşinci sayfadaki Fatih’in minyatürünü Hüseyin Ta- Feyzullah Dayıgil, hastalığı nedeniyle renklendirme yapamaz
hirzâde Behzat, aynı minyatürün etrafında bulunan şemse for- ve klâsik tarzda çizdiği desenleri Rikkat Kunt boyar. Böyle or-
mundaki tezhibi Rikkat Kunt yapmıştır. Altıncı sayfada bulunan taklaşa hazırladıkları tezhip örneklerinde yine (desen Feyzi,
şemse formu içerisindeki Divan’ın adı (Dîvân-ı Belâgati Unvan-ı tezhip Rikkat olarak) ikisinin de imzası bulunmaktadır.
Hazret-i Sultan Fatih Mehmed Han Avnî rahimehullah) Macid Feyzullah Dayıgil’in düzgün tezhip desenleri ve saz yolu tarzın-
Ayral tarafından altın ile yazılmış, etrafındaki tezhip ise Rikkat daki halkâr desenlerinden etkilenen Rikkat Kunt’un bu tarzda
Kunt tarafından yapılmıştır. Yedi ve sekizinci sayfalarda, Osman- yaptığı eserlere sıkça rastlanmaktadır. Klâsik tarz tezhip anla-
lıca yazılmış sunuş metni İsmail Hikmet Ertaylan imzalıdır. Do- yışına sahip olan Necmeddin Okyay da gösterdiği örneklerle
kuzuncu sayfa ile altmış altıncı sayfalar arasında her çift sayfaya Rikkat Kunt'u yönlendirmiştir.
bir hattat tarafından bir şiir yazılmış ve karşılıklı her çift sayfa Rikkat Kunt’un tezhipte kendi kişiliğini ve üslubunu yakala-
aynı şekilde bir müzehhib tarafından tezhiplenmiştir. masına Feyzullah Dayıgil ile beraber yaptıkları çini çalışma
Divandaki şiirler; Hacı Kâmil Akdik, Necmeddin Okyay, Musta- ve araştırmalarının da büyük etkisi olmuştur. Çünkü Rikkat
fa Halim Özyazıcı, Macid Ayral, Nuri Korman, Abdülkadir Yada, Kunt’un tezhip ve halkârlarındaki hatâyî yaprak ve çiçekleri,
Mehmed Bahaeddin, Hamdi Yazır, Mahmud Yazır, İbrahim Sâfi, çinide kullanılan yaprak ve çiçekler kadar zengin ve munta-
Feyhaman Duran, Şeref Akdik ve Ali Alparslan tarafından fark- zamdır. Hatâyîler, sanatçının elinde adeta dans ediyor gibidir.
lı yazı çeşitleri ile yazılmıştır. Albümdeki tezhipler başta Rikkat Halkâr tezyinatlarında desenlerin köşe ve ortalarındaki çiçek-
Kunt ve Muhsin Demironat olmak üzere Feyzullah Dayıgil, Şük- ler büyükçe ve detaylı, diğerleri ise bunlara nazaran daha sade
ran Baykut, Kamuran Soyuak, Selva Altunarut, Ferhunde Orgun, ve ufaktır. Desende çiçekler ve yapraklar dengeli bir biçimde
Sıtkı Elçin, Dündar Tahsin Aykutalp, Feyzi Erce ve Serap Türegün yerleştirilmiş ve gerekli yerler de boşluklar, yapraklar ve ha-
tarafından büyük bir özen ve sabırla yapılmıştır. Eserdeki minya- fif kıvrımlı çizgiler ile doldurulmuştur. Sanatçının tasarımla-
türleri ise Hüseyin Tahirzâde Behzat ve Selim Turan hazırlamıştır. rına bakıldığında, desenler bir bütünlük gösterir. Yani bütün
Cumhuriyet döneminin en önemli eserlerinden biri olan 66 desen aynı anda göze çarpar. Halkâr desenlerinde hurde rûmî
sayfalık, 25x40 cm. ölçülerindeki bu muhteşem eserin cildi ve ulamalarına, yaprak ulamalarına ve bazen de bulut motifleri-
cilt kapağını Prof. Emin Barın yapmış olup, eserin cildi ile Emin ne yer vermiştir. Yapraklar üzerinden ve altından çıkan yarım
Barın, 1958 yılında “Uluslararası Brüksel Sergisi”nde kitap cildi pençler ve hatâyîler ile dallara sarılmış özgür yapraklar, Rikkat
birincilik ödülünü ve madalyasını almıştır. Albümdeki cilt ka- Kunt'un halkâr desenlerinde sıkça görülen motiflerdir. Çok
pakları üzerinde bulunan şemse kompozisyon ve uygulama Rik- dişli yaprakların kıvrım dişleri ile yaprak damarları muhakkak
kat Kunt’a aittir. çizilmiştir.