Page 396 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

NA CİYE AK S AK AL OĞL U

ses tonuyla. Ellerimi avuçlarına sardı ve “Böylesi içi parıldayan göz- Geleneksel kitre bebek yapımı deyince ne/neler anlamamız
lerle bana gelmenizden mutlu oldum ama çok geç kaldınız!” dedi gerekiyor?
yeniden. İçim burkuldu, tarifsiz bir duygu kapladı gönlümü, ılık ve Kitre bebek, kitre ve pamuk ile yapılan bebeklerin, kültürümüze
güçlü bir akış hissettim. Yıllardır sözlük anlamını bilip cümle içinde ait bir mesleği ya da bir karakteri canlandırmak üzere düzenlenmiş
keyifle kullandığım kelimenin manasıydı sanırım ellerinden yüre- kompozisyonları içeren figürler olarak hazırlanmasıdır. Ya belirli
ğime akan o duygu; “feyz”di. Muhterem hocamızın ellerimi tuttuğu bir yörenin giyim kuşam kültürünü yansıtan ve genellikle ayakta
o günden beri çok başka bir duygu ve gayretle çalışıyorum inanın. duran bebekler ya da ekseriyetle Osmanlı dönemine ait unutulmuş
Ben Nimet Sanlıman hocamızın elini öptüğüm gün başladım kitre meslekleri canlandırmaya yönelik diorama tarzı bebekler yapıla-
belgesel bebek yapmaya ki belgesel ifadesi de onun tabiridir. Kendi- gelmiştir. Tarihimizin büyük şahsiyetlerinin çalışıldığı figürlere de
sine sonsuz hürmetlerimi sunarım. sıklıkla rastlarız.

Bebeklerin tasarım, üretim süreçlerine değinir misiniz? Kitre bebek nedir? Kitre bebek yapım süreçleri hakkında bil-
Bir bebek ya da kompozisyon yaparken iki yöntem izliyorum. İstek gi verir misiniz?
veya plan dâhilinde çalışıyorsam bebeğin yaşı, konumu, hayatı, kı- Oyuncak bebek değiller, öncelikle bunu ifade edelim. Bunun iki se-
yafetleri vs. hakkında ayrıntılı bilgi topluyor, öyle yola çıkıyorum. bebi var: Birinci sebebi; darbelere çok dayanıklı olmamasıdır, ikinci
Eğer belirgin bir konuyu çalışmıyor isem kendimi akışa bırakıyorum sebebi ise çok meşakkatli ve bir hayli uzun üretim sürecinin olup
394 ki en sevdiğim yöntemdir bu. Sessizce dinlerim o zaman kulağıma sanatsal kaygılarının yüksek olmasıdır. Yurt dışında bizim dilimize
gelen fısıltıları… O biliyor kim olduğunu, ne anlatmak için gelece- sanatsal bebek olarak çevirebileceğimiz bir ifadesi vardır. Değeri yük-
ğini, bana vereceği dersleri… Benim sessiz bekleyişim ve meraklı sek olduğu için koleksiyon bebek olarak da adlandırmak mümkün.
bakışlarımın altında yavaş yavaş şekil alıyor, kıvrılıyor, gülüyor, Kitre bebek ismini, şekil vermek için kullanılan kitre maddesinden
büyüyor ama en ufak sabırsızlığımda hiç affetmiyor, somurtuyor, ötürü almıştır. Bebekler genellikle yapıldığı malzemeye göre ad-
üzülüyor ve üzüyor beni. Ben tabi olunan değil tabi olan olduğum- landırılırlar, bez bebek, porselen bebek ve son dönemlerde revaçta
da tatlı tatlı tebessüm ediyor… Bebeği yapınca iş bitmiyor, bilakis olan polimer kil bebek gibi…
daha yeni başlıyor. Dinledikçe duyuyorum kim oluğunu, söylüyor
ne hâlde olduğunu, benden ne istediğini… Giyeceği kıyafetler, ak- Kitre bebeği saydığınız diğer bebeklerden ne ayırır?
sesuarlar, ayrıntılar böylece şekilleniyor. Kitre bebekleri birçok bebek cinsinden ayıran en temel özellik ise
heykeltıraş usulüne göre çalışılmasıdır. Öncelikle baş çalışılır, kitre
Kullandığınız malzemeler nelerdir? oldukça sıvı bir malzemedir ve kuruduğunda su kaybı fazla olduğu
Temelde kitre, pamuk, tel, çeşitli boya ve kumaşlar kullanıyoruz. için verdiğiniz şekil ekseriyetle bozulur. Bu sebeple belli bir mesa-
Eğer diorama tarzı çalışıyorsak taş, toprak, tahta, minyatür objeler feye kadar çalışıp kurutup tekrar eklemeler yaparak çalışmak duru-
gibi çok çeşitli malzemelerde giriyor listemize. munda kalıyoruz.

Karakter ve dönem giysileri konusunda ne tür çalışmalar Bebekler nasıl yapılır?
yaptınız/yapıyorsunuz? Her bebek katman katman çalışılarak elde ediliyor. Sonrasında el-
Belirli bir karakteri çalışacak isem öncelikle o karakter, yaşadığı ler yapılıyor, her bir parmağı ayrı ayrı çalışılıp birleştirilerek... En
dönemin yaşayış tarzı ve kıyafetleri hakkında ayrıntılı bilgi toplu- sonunda bir bedene takılır baş ve eller, böylece vücut tamamlanır.
yorum. Dolayısıyla her bir karakter için birer arşiv dosyası oluştur- Sonrasında tercihen taş sulu boyalar ile makyaj dediğimiz renklen-
duğumu söyleyebilirim. En çok Trakya bölgesi insanlarını ve yaşa- dirme aşaması vardır. Yüzü ortaya çıkan bebeğimize saç ve varsa
yış tarzını yansıtan bebekler yapmaktan keyif alıyorum. Neticede sakal yapıyoruz gerçek tiftik yününden. Hemen her malzememizi
bildiğim bir kültür olduğu için daha doğru bilgiler ışığında çalışma doğal olanlarından seçmeye gayret gösteriyoruz. Sonrasında giy-
fırsatım oluyor. Kitre belgesel bebeklerin etnografik özellik taşıma- dirme aşaması geliyor. Kıyafetler kendi döneminin kumaş ve kalıp
sı nedeniyle karakter tasarımı ve giysileri çok titiz bir çalışma ile özelliklerine göre provalı giyim usulüyle çalışılıyor.
yürütülmelidir. Özellikle müzede sergilenen eserlerde bu kaygılar Geleneksel kitre bebek yapımı milli kültürümüzde nerede
daha yüksektir ve yüksek de olmalıdır. konumlanır?

KİTRE BEBEK S ANA TI