Page 108 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

GÜL ÇİN ANM A Ç

eğlenceler, şenlikler, figürler ile dönemin giyim ve diğer özellikleri- Minyatürle tezhip, tezhiple minyatür birbirine yaklaşıp iç içe
ni, saray geleneğini, gündelik hayat okumalarını minyatürler saye- mi giriyor? Bu konuda neler söylemek istersiniz?
sinde görsel olarak yapabilmekte ve hatta dönemleri bile karşılaş- Gelenekli sanatların mantığını, kurallarını, desenlerini ve özgün
tırabilmekteyiz. Böyle birçok örnek sayabiliriz ki kitapların içinde kompozisyon oluşturmayı ilk olarak tezhip eğitimi ile öğrenmek
görsel birer belge olarak ânı ispat eden minyatürlerdir ve aynı za- bence önemlidir. Aynı zamanda bu sanat ile başlayarak, el maha-
manda hem tarihî bir belge, hem döneminin sosyal yaşamını ak- retinizi geliştirirsiniz. Örneğin; ben bu noktada öğrendiğim desen
settiren bir anlatım aracı, hem nakkaşın elinden özgün bir sanat bilgimi daha sonra takı ve çini alanındaki çalışmalarımda çok kul-
eseridir. landım.
Ama tezhip ve minyatür, iki ayrı sanat dalıdır. Kendi doğruları
Tarihte kendinize örnek aldığınız bir minyatür ustası var mı? ve amaçları farklıdır. Ben bu iki sanatı beraber kullanmayı biraz
Rey seramiklerin yalın güzelliğini, Varka ve Gülşah’ın naifliğini, kolaycılık olarak görüyorum ve yapılan işler ne yazık ki kolaj gö-
Mehmed Siyah Kalem figürlerinin çok sert olan gerçekçiliğini, rüntüsünden kurtulamıyor. Minyatürde, özgün ve net bir bakış
Şehnâme ve Surnâme minyatürlerini, Kelile ve Dimne hikâyelerin- getirilemediği zaman, ilk bakıldığında çalışmada gelenekli sanat
deki doğa tasvirlerini, Matrakçı Nasuh’un şehir betimlemelerini, düşüncesini uyandırmak için altın, tezhip, tuğra gibi örneklerle
Nigârî’nin figürlerini, Nakkaş Osman’ın hikâyeciliğini, Levnî’nin desteklemek yaygın bir davranış oldu. Minyatürün konusu gerek-
renklerini, Nakkaş Hasan’ın meleklerinin canlılığını ve birçok şeyi tirdiği için desenler kullanılır. Örneğin bir gazel, hat ile yazılır ve ke-
106 örnek almışımdır kendime… Her birinin minyatürlerini görmek, nar hikâyesi minyatür ile yapılır. Ana kompozisyon başka sanatlar-
benim gönlümde bir mutluluk nedenidir. la oluşturuluyorsa bunun cevabının iyi verilmiş olması lazım gelir.
Hayranı olduğum çok sanatçı var ve ayrıca bunlar sadece minyatür Ben her zaman minyatürün tek başına ve tüm ihtişamıyla yerleştiği
sanatından değiller. Sanatın bizimle ilgili olan bölümü bile yüzlerce çalışmaları tercih ederim.
yılı ve çok geniş bir coğrafyayı kapsıyor. Büyük savaşların, sayısız Özelde minyatürde genelde sanatta bir çalışma, kolayca eser
göçlerin yaşandığı bu topraklarda kültür ve sanat, sürekli etkileşim niteliğini kazanabilir mi?
ve değişim içerisinde olmuş. Çalışma konularımı seçip resmeder- Sanat eseri olarak değerlendirdiğimiz çalışmaların kendi dönemin-
ken tek istediğim, içimden dökülen hikâyeleri en iyi şekilde anlata- de bu pâyeleri almaları daha nadirdir. Üzerinden geçen onlarca ve
bilmek. Sanat çoklu beslenmelerle zengin meyvelerini verebiliyor, yüzlerce yıllık süreçte, taşlar yerine oturduğunda bu eserler ve sa-
az önce arz ettiğim her bir sanatçı ile eserlerinin ve daha nicelerinin hipleri yerlerini bulur.
üzerimde hakkı vardır.
Sanatınızda perspektifin olmayışı, işçiliğe nasıl yansıyor?
Minyatür-resim ilişkisi üzerine neler söylemek istersiniz? Minyatürde perspektif olmayışı eksiklik değil bütün ayrıntıyı ol-
Minyatür zaten bir resim sanatıdır ve başlangıçta yazma eserlerdeki duğu gibi yansıtabilme üstünlüğü sağlamaktadır. Çağdaş bakış, bir
konuların detaylı bir çalışma ile süslenerek resimler ile açıklanma- objeyi olduğu gibi görmeme şeklindedir ki bu da minyatür bakışı-
sı amacıyla kullanılmıştır ve yapılırken gelenekli sanatların teknik dır. Minyatür sanatının derinliğini oluşturan asıl unsur perspektif
kurallarına uyulur. Eski kaynaklarımız, kitap resmi için “Nakış re- değil, ince işçilik ve ayrıntıların zenginliğidir.
sim”, “Tasvir sanatı”; minyatür yapan için de “resim yapan, ressam”
anlamında “Nakkaş” ya da “Musavvir” demiştir. Şahsen “Minyatür” Minyatür sevdalılarına nasıl bir mesaj iletmek istersiniz?
terimini kullanmaktan çok hoşlanmıyorum; ama dilimize ve belle- Az uyuyun, az konuşun, çok disiplinli olun, sadeleşerek zenginle-
ğimize bu şekilde yerleşmiş. Minyatür sanatı, az önce belirttiğimiz şin, sebat ile çalışın. En önemlisi kimin ne dediğine değil sadece
felsefesi ve kendi içindeki kompozisyon kuralları ile boyama tek- kendi işinize bakın. Bu ülkenin üretene ve işini iyi yapana ihtiyacı
niklerinin farklılıklarından dolayı resim sanatından ayrı bir alana var. Ne yaşarsanız yaşayın, olumlu bakın, güçlü kalın, elinizde olan
yerleşir. Minyatürde perspektif, derinlik, gölgeleme kullanılmaz şartlarınızla yılmadan devam edin. Hep yeni şeyler öğrenin ve üre-
ama boyutsuzluk; elbise desenleri, saç ve sakal, mekânda bulunan tin; iyi niyet ve gayret eninde sonunda karşılığını bulur.
ayrıntılar, ağaç yaprakları veya yerdeki bitkiler gibi ayrıntıların zen-
ginliği ile aşılır. Çok teşekkür ederiz Gülçin Hanım…

MİNY A T ÜR S ANA TI