Page 22 - Evliya Çelebi Hac Yolu

Sudan, Küveyt, Lübnan, Macaristan, Makedonya, Mısır, Moldovya, Polonya, Ro-
manya, Rusya (ve Rusya’ya bağlı özerk cumhuriyet olan Kabartay-Balkarya, Ka-
raçay-Çerkezya, Çeçenistan, Dağıstan, Kalmukistan, Tataristan), Somali, Slovak-
ya, Slovenya, Suriye, Türkiye, Ukrayna (ve bağlı Özerk Kırım Cumhuriyeti), Ürdün,

Yunanistan’dır.

Evliyâ Çelebi, kendisine bir gezi şablonu çıkarır. Gittiği ve gezdiği yerlerde nelere
dikkat edecek ve baba vasiyeti olan Seyahatname kitabına neleri alacaktır. İşte bu

muhteşem esere konu edindiği ilginç bilgileri şu şekilde özetleyebiliriz. Bir şehre
gittiğinde öncelikle oranın kuruluş tarihini anlatır. Ardından kalesi varsa kalenin
tarihini yazar. Daha sonra o şehirde bulunan mahalleler, saraylar, camiler, mescit-

ler, medreseler, darülkurra ve darülhadisler, çocuk mektepleri, tekkeler, çeşmeler,
sebilhaneler, kervansaraylar, hanlar, çarşı pazar, dükkânlar, insanların yüz renkleri,
mahbuplar, ileri gelenler ve seçkinler, tabipler, cerrahlar, şairler, ermişler ve mec-
zuplar, erkek ve kadınlarının giyecekleri, halkın dilleri, havası, beldenin iklimi, ima-
ristan talihi, su kuyuları, nehirler, ibretlik yapılar, hamamlar, erkeklerin ve kadınların

isimleri, kiliseler, hububat ürünleri, sanatlar ve kazançlar, yiyecekler ve içecekler,
meyveler, aşevleri, bağlar ve bahçeler, mesire yerleri, dağlar, ovalar ve o yerde
yatmakta olan ünlü kişilerin kabirleri anlatılmıştır. Hatta ilginç tiplerden panayır ve

eğlencelere kadar bize nakletmiştir.

Hac Yolculuğu

Evliyâ Çelebi Girit fethine katılır. 3 yıldan fazla süren bu son savaşta Osmanlı ordu-
su muzaffer olmuş ve Girit 20 seneden fazla süren savaştan sonra Osmanlı top-
raklarına katılır. Fetihten sonra Manya üzerinden Arnavutluk topraklarını gezdikten

sonra Tekirdağ üzerinden İstanbul’a döner. Bunca yıl İstanbul’dan ayrı kalmış bir
insanın oturup kalkacağı, konuşup dertleşeceği pek dostu da kalmaz. Yanında ge-
zip dolaştığı ve hizmetinde bulunduğu paşaların pek çoğu da bu dünyadan ay-
rılmıştır. Böyle bir yalnızlığa İstanbul’da ancak 6 ay dayanabilir. Yaşı da ilerlemiştir.

Bir Hak âşığı olan Evliyâ Çelebi, hatta hayatının gayesi olarak takdim ettiği mü-
barek toprakları ziyaret edip hac ibadetini de yerine getirmek istemektedir. Artık
yardım talep etmek için Hazret-i Eyyub-ı Ensarî türbesini ziyarete gider. O gece
gözü yaşlı uykuya vardığında rüyasında üstadı Kur’ân-ı Azim hafızı, şeyhler şeyhi,

takrib sahibi, kura sahibi, Sultan Ahmed ve Sultan Mustafa imamı Evliyâ Efendi ile
Sultan Süleyman Han nedimi, Dergâh-ı Âlî kuyumcubaşısı babası Derviş Mehmed
Zıllî Ağa’yı görüp mübarek ellerini öper. Hayli konuşmalardan sonra üstadı Evliyâ
Efendi ve babası ayetler okurlar, çeşitli öğütlerde bulunduktan sonra dua ederler.

20 | Evliya Çelebi Hac Yolu