Page 34 - SAĞLAM BANKACILIK MODELİ İLE "KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ"
P. 34
Banka Türleri ve Faaliyet Alanları işlem yapabilmek isteyen bankalar gerekli yükümlülükleri yerine getirdikleri takdirde bu yetki
Şekil 1-1.3 Banka türlerini ayırt etmek için birçok sınıflandırma yapılmıştır. Burada banka türlerini belgelerini alabilirler. Bununla birlikte kanunen işlem yapabilme imkanı bulunan ama SPK
Banka Türleri ifade etmek için şu şekilde bir sınıflandırma yapılabilir: yetki belgesi gerektiren bazı faaliyet alanlarında birçok bankanın bu yetki belgesini alama-
dığı veya almak istemediği de olmaktadır. Örneğin “vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin,
finansal araçların alımı, satımı ve aracılık” alanında her üç banka türünün de işlem yapabil-
mesine kanuna göre engel olacak herhangi bir durum söz konusu değilken katılım bankala-
rının tamamında, mevduat bankalarının on beş tanesinde, kalkınma ve yatırım bankalarının Tablo 1-1.2
Katılım bankaları faiz Mevduat Bankaları ise on tanesinde bu yetki belgesi olmadığı için bu alanda faaliyet gösterememektedirler. Bankacılık Lisansına
hassasiyeti yüzünden Ticari faaliyetlerde bulunan tüm bankalar ticari banka veya mevduat bankası olarak ad- Konu Temel Faaliyetlerin
Görünümü
geleneksel bankalara landırılmaktadır. Çok yönlü bankacılık hizmetleri sunan mevduat bankaları, dünyadaki
yatırılmayan fonları ülkelerin tamamına yakınında ekonomik alanda oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu ban-
ekonomiye dâhil
etmek ve tasarruf kaların başlıca görevi, topladıkları vadesiz ya da genellikle kısa vadeli olan mevduatları
sahiplerinin birikimlerini kredi olarak kullandırmaktır. 26
muhafaza etmelerini
ve değerlendirmelerini Katılım Bankaları
sağlamak amacıyla, Katılım bankaları özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak
finansal piyasada esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurtdışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların
bir yenilik olarak Türkiye’deki şubelerini ifade eder. Katılım bankaları bir yandan faizden sakınma hassasiyeti
kurulmuştur.
sebebiyle geleneksel bankalara yatırılmayan fonları ekonomiye dâhil ederek tasarruf sa-
hiplerinin birikimlerini değerlendirmelerini sağlarken diğer yandan sermaye gereksinimi
27
olan girişimcilerin ve yatırımcıların finansman ihtiyaçlarını gidermektedir. Bu kuruluşların
sundukları ürün ve hizmetlerin dinî kurallarla uygun olması beklenmektedir. Bu nedenle iç
yapılarında bu uygunluğu denetleyen çeşitli denetim mekanizmaları da kurulmuştur. GELENEKSEL BANKACILIK VE PARA KATILIM BANKACILIĞININ TARIHI VE GELIŞIMI KATILIM BANKACILIĞINDA TEMEL ILKELER KATILIM BANKACILIĞINDA FON TOPLAMA YÖNTEMLERI KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI
Kalkınma ve Yatırım Bankaları
Kalkınma finans kurumları ya da kalkınma bankaları olarak adlandırılan finansal kurumlar
ekonomik kalkınmaya destek olmak ve sermaye, girişim, idari ve teknik bilgi konularında
gerekli desteği sağlamak amacıyla kamu ya da özel sektör tarafından veya kamu-özel
28
ortaklığı biçiminde oluşturulmuş kurumlardır. Yatırım bankaları uzun vadeli kaynak ihti-
yaçlarını karşılamak amacıyla menkul kıymet ihraç etmek isteyen işletmelerle, birikimleri-
29
ni menkul değerlerle değerlendirmek isteyen yatırımcılar arasında aracı görevi görürler.
Bu bankalar mevduat toplayamazlar.
Faaliyet Alanları
5411 sayılı Bankacılık Kanununa göre Türk bankacılık sisteminde yer alan üç banka türünün
(mevduat bankası, katılım bankası, kalkınma ve yatırım bankası) faaliyet alanları çok net bir
şekilde belirlenmiştir. Genel olarak bakıldığında bu üç tür bankanın ortak faaliyet alanının
oldukça geniş olduğu görülmektedir. Böylelikle piyasa açısından bu faaliyet alanlarında etkin
bir rekabet ortamının oluşması sağlanmaktadır. Fakat bazı alanlarda Bankacılık Kanunu her
üç banka türüne de çeşitli kısıtlamalar getirmiştir. Bu ayrımın olduğu en temel alanlardan
birisi mevduat toplama işlemleridir. Kanuna göre Türkiye’de sadece mevduat bankaları
mevduat toplayabilirken diğer iki banka türünün buna yetkisi yoktur. Bununla beraber katılım
fonu kabulünü ise sadece katılım bankaları yapabilmektedir. Bir diğer kısıtlamaya göre ise
katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankaları finansal kiralama işlemlerini gerçek-
leştirmeye yetkiliyken mevduat bankalarının böyle bir yetkisi yoktur. Bunun dışında her üç
banka türünün de kanunen kendilerine faaliyet gösterme hakkı tanınan bazı alanlarda işlem
yapabilmeleri için SPK’dan yetki belgesi almaları gerekmektedir. Bu faaliyet alanlarında *Grupta yer alan bankalardan kaç tanesinin SPK tarafından verilen yetki belgesine sahip olduğunu göstermektedir.
34 | GELENEKSEL BANKACILIK VE PARA TABLO: BDDK, BANKACILIKTA YAPISAL GELİŞMELER, 2010, S. 9. | 35
