Page 72 - SAĞLAM BANKACILIK MODELİ İLE "KATILIM BANKACILIĞINA GİRİŞ"

Kuwait Finance Faizsiz bankacılık sisteminin İslami prensiplere dayanarak çalışan bir sistem olmasından Faizsiz finansal
House Research dolayı halkının büyük çoğunluğu Müslüman olan ülkelerde faizsiz bankacılığın toplam ban- sistemin ve İslami
araştırmalarına göre kacılık sektörü içindeki payının diğer ülkelere göre daha yüksek oranlarda gerçekleşmesi bankacılığın, halkının
küresel ölçekte faizsiz normal karşılanmaktadır. Grafik 1-2.1’de de açıkça gözüktüğü gibi faizsiz bankacılığın büyük çoğunluğu
finans endüstrisinin Müslüman olan
büyüklüğü 1.2 trilyon toplam bankacılık sektörü içindeki payının en yüksek olduğu ülkeler olan İran, Bahreyn, ülkelerde gittikçe
Amerikan dolarına Brunei, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler aynı zamanda halklarının büyük ço- geliştiği çok açık.
ulaşmıştır. ğunluğu Müslüman olan ülkelerdir. Fakat bunun yanında
Grafik 1-2.1’de de görülebileceği gibi İran’da faizsiz bankacılığın toplam bankacılık İslami finansal sistem
sektörü içindeki payı %100 oranındadır. Çünkü İran anayasasına göre ülkedeki bütün Müslüman nüfus
finansal uygulamaların İslami prensiplere göre düzenlemesi gerekmektedir, dolayısıyla yoğunluğunun olmadığı
ülkedeki bankacılık sistemi de bu şekilde oluşturulmuştur. İran’daki faizsiz bankacılık coğrafyalarda da
çok ciddi bir gelişim
kanununa göre, bütün faiz işlemleri ve faiz işlemlerine dayalı olan bankacılık işlemleri kaydetmektedir.
yasaklanmıştır. 9
Son yıllarda faizsiz finans sisteminin en önemli küresel merkezlerinden biri hâline
gelmeyi başarmış olan Malezya’da ise faizsiz bankacılığın toplam bankacılık sektörü
içindeki payı %18’e ulaşmıştır. Malezya’da faizsiz bankacılık sisteminin böyle yüksek bir
paya sahip olmasının ardında Malezya devletinin ve –başta Malezya Merkez Bankası
olmak üzere- birçok kurumunun aktif rol alarak faizsiz finansal sisteminin gelişmesini
sağlayacak güçlü bir alt yapı kurması yatmaktadır. Ülkede faizsiz sistemle çalışan
bankalar ayrı kanuni düzenlemelere tâbi tutulmaktadır. Denetsel düzenlemeler, likidite,
rezerv oranı, ticari ödeme sistemleri ikincil pazarlar dikkate alınarak geliştirilmiştir.
Dünyada Katılım Bankacılığının Durumu Ülkede faaliyet gösteren faizsiz bankalarının hukuk kurallarına uygunluğunu sağlamak
KFH Araştırma Şirketi’ne göre küresel ölçekte faizsiz finans endüstrisinin büyüklüğü 1.2 için bir merkezî konsey oluşturulmuş ve böylelikle Malezya’da faizsiz bankacılığın önü GELENEKSEL BANKACILIK VE PARA KATILIM BANKACILIĞININ TARIHI VE GELIŞIMI KATILIM BANKACILIĞINDA TEMEL ILKELER KATILIM BANKACILIĞINDA FON TOPLAMA YÖNTEMLERI KATILIM BANKACILIĞINDA FON KULLANDIRMA YÖNTEMLERI
trilyon Amerikan dolarına ulaşmıştır. Hâlihazırda faizsiz finans sisteminin en büyük ça- daha da açılmıştır. 10
lışma alanı bankacılık sektörüdür ve faizsiz bankacılık 960 milyar Amerikan doları olan
büyüklüğüyle faizsiz finans endüstrisinin yaklaşık olarak %80’ini oluşturmaktadır. Faizsiz Müslüman Nüfusun Yoğun
finansal sistemin diğer alt bölümlerine bakıldığında ise bankacılık sektörüne göre küçük Olmadığı Bölgelerde Faizsiz Finansal Sistem
olmalarına rağmen işlem hacimlerinin son yıllarda hızla arttığı bilinmektedir. Özellikle Faizsiz finansal sistemin ve katılım bankacılığının, halkının büyük çoğunluğu Müslüman
 sukuk işlemleri son yılların en gözde alanlarından birisidir. Tablo 1-2.2’de kira sertifikaları olan ülkelerde gittikçe geliştiği çok açıktır. Fakat bunun yanı sıra faizsiz finansal sistemin
bölümünde yer alan sukuk işlemlerinin piyasa büyüklüğü 147 milyar dolara ulaşmıştır.
Grafik 1-2.1 Müslüman nüfus yoğunluğunun olmadığı coğrafyalarda da çok ciddi bir gelişim kaydet-
Faizsiz finans sistemi içerisindeki diğer alt bölümlerden olan faizsiz yatırım fonları %4,3,
Ülke Bazında Faizsiz faizsiz hisse senedi fonları %2,9 ve faizsiz sigortacılık (tekâfül) da %0,7’lik bir paya sa- tiği görülmektedir. Bu büyüme tabii ki dinî sebeplerle öncelikle Müslüman dünyasında
Bankacılığın Toplam kaydedilmiştir. Ancak günümüzde bu büyüme ticari ve ekonomik sebeplerin öncülüğünde
Bankacılık Sektörü hiptir. Önümüzdeki yıllarda faizsiz finansal sistemin yeni ürün ve hizmetlerin gelişmesiyle Batı dünyasından Asya Pasifik bölgesine kadar genişleme göstermektedir. Orta Doğu ve
İçindeki Payı daha homojen bir pay dağılımına doğru gitmesi beklenmektedir.
Asya açık farkla dünyada en büyük faizsiz finansal pazar olarak kalsa da, diğer bölgeler
ve ülkeler de faizsiz finansı yeni bir gelişim alanı olarak takip etmektedirler.
Faizsiz finansın gelecekteki büyüme ve gelişme potansiyeli İslami zorunluluktan
(%) 100
100 öte güçlü bir etkiyi tetiklemiştir. Avustralya, Çin, Fransa, Almanya, Hong Kong, İtalya,
İran Japonya, Kore, Lüksemburg, Singapur ve İngiltere gibi Müslüman olmayan ülkelerde de
Bahreyn finansal sistemleri içinde faizsiz finansın başlangıcı konusunda çeşitli girişimler olmuş-
80 Birleşik Arap E.
57 Brunei Kuveyt Katar Yemen Suudi Arabistan tur. 2009 sonunda İngiltere’de beş katılım bankası kurulmuşken, Çin katılım bankacılığı
60 Sudan
50 50 49 49 için ilk lisansı çıkartmıştır.
42 40 38
Diğer yandan Fransa, Kore ve Japonya gibi ülkeler faizsiz finansal ürünlerin kendi
40 Malezya Ürdün Pakistan Umman piyasalarına uyumunu sağlamak için kendi yasa ve vergi yapılarında değişiklikler başlat-
18 18 17 Nijer Mısır Suriye Tunus Senegal Bangladeş Türkiye Cezayir Lübnan Endonezya
20 13 13 10 8 7 7 6 5 5 3 mış, Hong Kong ve Avustralya’nın da dâhil olduğu diğer ülkeler de bu yolda ilerleyecekle-
rinin sinyalini vermişlerdir. Bu eğilimin, ticaret ve yatırım işlemlerindeki artışa dayanarak
0 2 daha büyük sınırlar arası akışa, dolayısıyla ekonomik bağlantıların güçlendirilmesine
katkıda bulunması beklenmektedir. 11

72 | KATILIM BANKACILIĞININ TARIHI VE GELIŞIMI ŞEKİL: IMF, TKBB | 73