Vergi, toplumun temel hizmetleri için gerekli kaynakların sağlanmasında kilit bir rol oynar. Bunlardan biri de gelir vergisidir. Gelir vergisi, gerçek kişiler tarafından ödenen ve gelirin miktarına göre belli dilimleri bulunan bir vergi çeşididir. Geliriniz arttıkça ait olduğunuz vergi dilimi değişir. Çoğu insan için vergi dilimleri ve nasıl işledikleri son derece kafa karıştırıcıdır. Vergi diliminin ne olduğu, hesaplamasının nasıl yapıldığı ve dilimin değişmesi durumunda, gelir-gider dengesini korumanın yolları hakkında merak ettikleriniz için okumaya devam edin.
Vergi Dilimi Nedir?
Vergi dilimi, bir bireyin yıllık gelirine göre ödediği vergi oranını belirleyen bir sınıflandırmadır. Gelir vergisi dilimleri geliri kişinin arttıkça artan oranlarda belirlenir. Daha yüksek gelire sahip olan kişiler, gelirlerine orantılı olarak daha fazla vergi ödemek durumundadır. Gelir vergisi dilimindeki amaç, gelir dağılımındaki eşitsizlikleri dengelemek ve toplumsal refahı artırmaktır. Gelir Vergisi Kanunu’nda gelir vergisine tabi tutulan gelir türleri belirtilmiştir. Bu gelirler şunlardır:
- Serbest meslek kazançları
- Ücretler
- Ticari kazançlar
- Menkul sermaye iratları
- Diğer tüm kazançlar ve iratlar
- Zirai kazançlar
- Gayrimenkul sermaye iratları
İkametgahı Türkiye sınırları içerisinde olan, işinin merkezi Türkiye’de olan ancak işi gereği yurt dışında çalışanlar ve bir yıl içerisinde Türkiye sınırlarında 6 aydan fazla oturan herkes gelir vergisi mükellefi olarak kabul edilir. Gelir vergisi mükellefleri ödemeleri 2 taksit şeklinde yapar. Devlet ve özel sektör çalışanlarından her ay belli oranda maaş kesintisi yapılır ve gelir vergisi bu şekilde ödenir.
Vergi Dilimi Nasıl Hesaplanır?
Vergi dilimi hesaplaması birçok kişinin kafasını karıştıran bir işlem olabilir. Hem vergi dilimine giren tutarların her yıl değişmesi hem de kişinin kazancı üzerinden bazı işlemler yapılması bu kafa karışıklığına neden olur. Hesaplama, her yıl açıklanan vergi tarifesine göre yapılır. Bir kişinin tüm kazançlarının toplamına göre vergi dilimi sınıflaması gerçekleştirilir. Hesaplama yapmadan önce gelir vergisi dilimlerini öğrenmenizde fayda var:
- 70 bin TL’ye kadar olan gelirler: %15
- 70 bin TL’den 150 bin TL’ye kadar olan gelirler: %20
- 150 bin TL’den 550 bin TL’ye kadar olan gelirler: %27
- 550 bin TL’den 1 milyon 900 bin TL’ye kadar olan gelirler: %35
- 1 milyon 900 bin TL’den fazla olan gelirler: %40
Bu dilimlere göre hesaplama işlemi şu şekilde yapılır:
- Her ay 10 bin TL ve yılda toplam 120 bin TL kazanan bir kişinin kazancının 70 bin TL’lik kısmı %15’lik vergi dilimine girer. 50 bin TL’lik kalan kısım ise %20’ye göre vergilendirilir.
Hesaplama kamu ve özel sektör çalışanları için de benzer şekilde yapılır. Tek fark bu kişilerin maaşlarından her ay kesinti şeklinde vergi alınmasıdır. Yani, ticari işlerle uğraşanlar yılda 2 taksit halinde ödeme yaparken çalışanlar maaşlarından her ay kesintiyle ödeme yapar. Kamu ve özel sektör çalışanlarının yıl içerisinde aldıkları maaş sürekli toplanır. Buna göre her vergi dilimi geçildikçe maaştan kesilen miktar da o oranda artar ve çalışan bir sonraki vergi dilimine tabi tutulur. Tüm bu hesaplamalarda matrah ve istisnalar da göz önünde bulundurulur.
Vergi Dilimi Değişikliğinde Maaş Dengenizi Korumanın Yolları
Kazandığınız gelirin artmasıyla tabi tutulduğunuz vergi diliminin bir üst kademesine geçersiniz. Bu durumda da bir önceki aya göre kazancınız azalabilir. Net maaş tutarınız gelir vergisi diliminiz değiştikçe azalır. Bu aşamada gelir-gider dengenizi korumak için şu adımları atabilirsiniz:
- Maaşınızdaki düşüşü takip etmek için siz de yıllık kazancınızı göz önünde bulundurabilir, buna göre hangi ay vergi diliminizin değişeceğini öğrenebilirsiniz.
- Vergi diliminizin değişeceği aydan itibaren aylık bütçenizi düzenlemeye çalışabilirsiniz.
- Abonelikler, yemek harcamaları veya lüks tüketim kalemleri gibi konularda kısıtlamalara gitmek yararlı olabilir.
- Vergi indirimleri ve muafiyetleri hakkında bilgi edinebilirsiniz.
- Vergi diliminizin değişeceği aydan itibaren yeni borçlardan kaçınmak da yararlı olabilir.
Siz de bu adımları uygulamaya dikkat ederek vergi dilimi değişikliğinden en az seviyede etkilenebilirsiniz. Doğru planlama ve yaklaşımlarla, bütçenizi değişikliğe hazır hale getirebilirsiniz.
