Çevrim içi kanallar aracılığıyla gerçekleştirilen e-ticaret faaliyetleri günümüzde en fazla tercih edilen iş modelleri arasındadır. e-Ticaret ekosisteminde yer alan şirketler iş segmentlerine göre iş modellerini farklı sınıflara ayırır. Sistem içinde kullanılan modeller genellikle birbiri ile benzerlik gösterse de temelde bazı farklılıklar bulunur. Pazar türleri kendi içinde B2B, B2C ve C2C gibi kategorilere bölünür. Peki üç ana e-Ticaret pazar türünün özellikleri ve bu iş modellerinin örnekleri nelerdir?
B2B (Business to Business) Nedir?
İngilizcede ‘’Business to Business’’ kelimesinin kısaltması olarak bilinen B2B iş modeli işletmeler arasında gerçekleştirilen ticaret demektir. Bu modelde ürün/hizmet endüstrisinde hedef pazar olan işletmelerin ihtiyaçları karşılanır. B2B’de tüm faaliyetler son kullanıcı olan tüketiciler yerine ticari müşteriler için yürütülür. B2B modelinde amaç, kurumsal müşteri profilini geliştirmek, elde tutmak ve onlarla iş birliği yapmaktır. B2B faaliyetleri genellikle tedarik zinciri süreçlerini kolay hale getirmek, üretim aşamalarını otomatikleştirmek ve benzeri kurumsal döngüleri desteklemek için tercih edilir. Bu sayede işletmeler ürün/hizmetleri müşterilere en hızlı ve en az maliyetli şekilde sunabilme imkanı bulur.
B2B iş modeli satış yönetim yazılımları, kurumsal bankacılık, ekipman ve yedek parça tedariğki gibi farklı iş alanlarında ortaya çıkar. Bunun yanında telekom operatörleri, envanter yönetimi şirketleri ve reklam ajansları da bu iş modelini sık kullanan şirket türleri arasındadır. B2B iş modelini aktif olarak yürüten örnekler arasında Amazon.com, Alibaba, Intel, Google, Global Sources gibi şirketler başı çeker. Business to Business iş modeli maliyet tasarrufu ve yüksek verimlilik gibi avantajları ile öne çıkar. Şirketler tedarik zinciri ortakları ile en yeni teknolojileri kullanarak sürekli gelişim kaydetmeyi amaçlar.
B2C (Business to Consumer) Nedir?
İngilizcede Business to Consumer olarak bilinen B2C iş modeli doğrudan müşterilere satış yapma amacı taşır. Söz konusu iş faaliyetlerinde son kullanıcının ihtiyaç ve beklentilerine odaklanmak gerekir. Ürün/hizmetler şirketler tarafından nihai tüketiciye satılır. İşletmelerin birçoğu hem B2B hem de B2C iş modelini aynı anda kullanabilir. Reklam ve tedarik süreçlerinde B2B iş modelini tercih eden şirketler satışları ise son tüketiciye yapar. Geleneksel ticaret olarak da adlandırılan B2C bireysel ölçekte gerçekleştirilen tüm satın alma işlemlerini kapsar. İlgili modelde şirketler satıcı, tüketiciler ise alıcı konumda bulunur. B2C’de satışlar online platformlardan, çevrim içi uygulamalardan veya üreticinin kendi web sitesi üzerinden gerçekleştirilebilir.
Günlük hayatta sık kullanılan kıyafet, kitap, teknoloji ürünleri, ev aletleri gibi ürünlerin pazarlanması B2C iş modelinin ana konusudur. Google veya Microsoft gibi dünyaca ünlü firmalar hem B2B hem de B2C pazarını hedefler. Öte yandan Netflix, YouTube ve Meta gibi şirketler ise doğrudan bireysel tüketicilere seslenen ünlü B2C şirketleri arasındadır. B2C iş modelinde tüketiciler, ihtiyaçlarına anında ulaşabilme imkanı yakalar. Bunun yanında şirket hizmetlerinden memnun kalan müşterilerle iş devamlılığı sağlanır. B2C pazarındaki işletmelerin en büyük avantajı, dünyadaki her alıcıya ulaşabilme potansiyeline sahip olmaktır. Business to Consumer iş modelinde işletmeler, tüketicilerle kişiselleştirilmiş iletişim yöntemleri ile iletişim kurma şansı yakalar. Aynı zamanda B2C iş modeli ile birlikte şirketler için maliyet ve operasyon giderleri önemli ölçüde azalır.
C2C (Consumer to Consumer) Nedir?
İngilizcede Consumer to Consumer olarak isimlendirilen C2C modeli müşteriden müşteriye olan satış faaliyetlerini temsil eder. Bu iş modelinde tüketiciler, ürünleri diğer tüketicilere satmaya odaklanır. Söz konusu model bireysel kullanıcıların diğer kullanıcılarla iş birliği yapmasına olanak tanır. Satıcıların fiyatı belirlediği modelde uygun fiyatlı ve nadir bulunan ürünleri satın alabilmek mümkündür. Üçüncü parti uygulamalar üzerinden gerçekleştirilen işlemlerde masa, sandalye, teknoloji ürünleri, kıyafet, araba, ev aletleri gibi ikinci el ürünler pazarlanabilir. Bunun yanında özel ders gibi hizmet satışı da C2C iş modeli kapsamına girer.
C2C iş modeli tüketiciler için geniş kapsamlı bir ürün/hizmet yelpazesine ulaşmayı sağlar. eBay, Airbnb ve Letgo gibi şirketler C2C modelinin örnekleri arasında gösterilebilir. Consumer to Consumer iş modeli tüketicilerin, birbirleri ile etkileşim kurmasına ve kazançlı ticari faaliyetler yapmasına imkan sunar. Bu alanda faaliyet gösteren çevrim içi uygulamaların giderek gelişmesi ile ilgili iş modelinin herkes için daha erişilebilir ve verimli hale gelmesi beklenir.
