İşletme sahiplerinin şirketleri ve çalışanları için ödediği vergilerin hesaplanmasında kümülatif vergi matrahı kullanılır.
Bu nedenle işletmenin sağlıklı şekilde beyanname hazırlığı ve vergi ödemeleri planlaması yapması için bilinmesi önemlidir. Genel olarak belirli dönemlerde elde edilen kazanç ve gelirlerin toplamını ifade eden kümülatif vergi matrahı hakkında merak ettiklerinizi içeriğin devamından okuyabilirsiniz.
Kümülatif Vergi Matrahı Nedir?
Kümülatif vergi matrahı yıllık, aylık gibi belirli dönemlerde elde edilen gelirlerin zaman dilimine göre artmasını ifade eden kavramdır. Başlangıç noktasından belirlenen bitiş noktasına kadar geçen zamanda toplanan miktarlar “kümülatif” terimiyle ifade edilir. Matrah ise gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tutarı gösterir.
Kümülatif vergi, gelirlerin artmasıyla birlikte vergi diliminin üst kademelerinde yer alan yüksek oranların vergilendirmede kullanılmasıdır. Örneğin 10.000 TL’ye kadar olan gelirler için %5 vergilendirme, 20.000 TL’ye kadar olan gelirlerde %10 vergilendirme yapılması kümülatiftir. Gelir toplamı biriktikçe üst dilimde yer alan vergi matrahları kullanılır.
Gelir vergisi gibi birikmiş ya da toplam kazançlar kümülatif olarak hesaplanır. Örneğin yılın başı olan 1 Ocak tarihinden 31 Aralık tarihine kadar geçen sürede işletmenin kazancı, çalışanın maaşı belli bir tutara ulaşır. 1 yıllık olarak belirlenen bu zaman diliminde elde edilen kazanca göre kümülatif vergi matrahı belirlenir. Vergi türüne göre kazançtan bazı tutarlar düşülerek hesaplama yapılır. Örneğin çalışan maaşlarında brüt aylıktan genel sağlık sigortası, işsizlik sigortası payı çıkarılarak kümülatif vergi hesaplanır.
Kümülatif Vergi Matrahı Neye Göre Hesaplanır?
Yıl boyunca değişen oranlarda vergilendirmeye neden olan kümülatif vergi türüne göre hesaplanır. Brüt tutardan yasal olarak yapılan kesintiler ve istisnalar düşülerek hesaplama yapılır. Kümülatif vergiye esas tutar formülü “Brüt Kazanç – Kesintiler” şeklindedir. Örneğin bir yıl boyunca 40.000 TL brüt maaşlı bir çalışanın vergisi şu şekilde hesaplanır:
- Sosyal Güvenlik Kurumu – SGK : (%14): 5.600 TL
- İşsizlik Sigortası (%1): 400 TL
- Toplam Kesinti Tutarı = 6.000 TL
- 30.000 TL – 7.500 TL = 34.000 TL kümülatif vergiye esas kazanç
- 12 ay x 22.500 TL = 408.000 TL yıllık kümülatif vergiye esas kazanç
Kümülatif Vergi Matrahı Oranları Nasıldır?
Türkiye’de yüksek gelire sahip olanların fazla, düşük gelire sahip olanların az vergi ödemesi için farklı vergi oranları uygulanır. Kümülatif vergi matrahı oranı da gelirlerin bantlar halinde artan oranlarıyla düzenlenir. Belirli zaman dilimlerinde gelir toplamı arttıkça vergi oranlarının üst bandından hesaplama yapılır. Vergi yükünün aşamalı olarak artmasını sağlayan bu oranlama şeklinin amacı gelir düzeyine göre denge sağlamaktır.
Çalışan ve işletmeler vergi dilimini tespit etmek için kümülatif vergi matrahına ihtiyaç duyar. Gelir, gider, kesinti, istisnaların baz alındığı kümülatif vergi matrahı sayesinde mali yıl içindeki gelir vergisi hesaplamaları doğru olarak yapılır, vergi oranları tespit edilir. Yıllık olarak vergiye esas kazanç ve oranlar değişir. 2024 yılında kümülatif vergi matrahı dilimi şu şekildedir:
- 0 TL - 110.000 TL arası : %15
- 110.000 TL – 230.000 TL arası : 110.000 TL’si 16.500 TL, 110.000 TL üstü %20
- 230.000 TL – 580.000 TL arası : 230.000 TL’si 40.500 TL, 230.000 TL üstü %27
- 580.000 TL – 3.000.000 TL arası : 580.000 TL’si 135.000 TL, 580.000 TL üstü %35
- 3.000.000 TL ve üzeri : 3.000.000 TL’si 982.000 TL, 3.000.000 TL üstü %40
Yukarıda örneğe göre aylık 40.000 TL maaşla 12 ay çalışan ve kesintiler düşüldüğünde 408.000 TL kümülatif vergiye esas kazancı olan kişinin vergi oranını hesaplama:
408.000 TL’nin 230.000 TL’ye kadar olan kısmı için 40.500 TL
408.000 TL – 230.000 TL = 178.000 TL’nin vergi oranı %27
Formül: 40.500 TL + (178.000 TL x %27)
40.500 TL + 48.060 TL = 88.560 TL gelir vergisi ödemesi
Kimler Kümülatif Vergi Matrahına Tabidir?
Kamu hizmetlerinin yürütülmesi ve hizmetlere kaynak oluşturulmasında kullanılan vergilerin adil şekilde dağılımı kümülatif sistemle olur. Gelir vergisi ödeyen tüm şahıs ve şirketlerin devlete olan borcu kümülatif vergi matrahı ile hesaplanır. Gelir Vergisi Kanunu 4. madde uyarınca şu kişiler kümülatif vergiye tabidir:
- Türkiye’de ikamet eden yerli ve yabancı kişiler, merkezi Türkiye’de olan kurum ve kuruluşlara bağlı yerlerde çalıştığı için yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları, bir yıl içinde Türkiye’de 6 aydan fazla yaşayanlar
- Türkiye’de yaptığı iş, yürüttüğü ticaret, sahip olduğu mülk gibi farklı sebeplerle gelir elde edenler
Türk Devletine karşı vergi yükümlülüğünüz varsa Kuveyt Türk Mobil, internet şubesi ve şubelerden kredi kartı kullanarak kolayca vergi ve harç ödemesi yapabilirsiniz.
