Tarihi eserler yüzlerce yıl önce inşa edilmesine rağmen günümüze ulaşan, geçmişle gelecek arasında bir köprü oluşturan mimari yapılardır. Zanaate dayalı özgün yapım teknikleri ile döneminin öne çıkan eserleri aynı zamanda geçmişle günümüz arasında kültürel bağ oluşturan binalardır. Yapıldığı dönemden ulaştığı asra kadar mimarisiyle dikkat çeken tarihi yapılar aynı zamanda geçmişin yapım teknikleri, mimari akımları hakkında bilgi verir.
Selimiye, Taç Mahal, Pisa Kulesi gibi yapılar adından sıklıkla söz ettiren, günümüzde ziyaretçi akımına uğrayan tarihi eserlerdir. Peki ülkemizde ve dünyada en ünlü tarihi yapılar nelerdir? Ne zaman, hangi amaçla inşa edilmişlerdir? Hangi özellikleriyle öne çıkarlar? Tarihi yapılar hakkında merak ettiğiniz bazı detayları bu yazıda bulabilirsiniz.
Selimiye
Selimiye dünyaca ünlü eserleriyle tanınan Mimar Sinan’ın ustalık eseri olan tarihi yapıdır. Osmanlı Padişahlarından 2.Selim adına Mimar Sinan tarafından Edirne’de inşa edilmiş eser günümüzde UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır. Külliye olarak inşa edilen Selimiye’de Cami haricinde imaret, medrese, şadırvan gibi yapılar da yer alır. 1568 yılında başlanan eser 1575 yılında hizmete açılmıştır. Dört minaresi ile döneminin ihtişamlı yapıları arasında yer alan Selimiye kubbesi, revakları ve çini süslemeleri ile özgün bir mimariye sahiptir.
Selimiye avlu sistemi ile inşa edilmiş bir yapıdır. İç avlu içerisinde şadırvan, revaklardan Selimiye Cami’ne girilir. İç mekanda ana cemaat yeri tek kubbe ile geçilirken yan cemaat alanları ise yarım kubbelerle örtülmüştür. Ana kubbe ve yarım kubbeler arasındaki bağlantı ise pandantifler aracılığıyla sağlanmıştır. Selimiye döneminden günümüze kadar Türkiye’de özgün mimarisi ile öne çıkan tarihi yapılardan biridir.
Tac Mahal
Tac Mahal Hindistan Agra’da Babür İmparatorluğu Hükümdarı Şah Cihan’ın vefat eden eşi Mümtaz Mahal Sultan adına inşa ettirdiği yapıdır. 1631 yılında yapımına başlanan Tac Mahal 1654 yılında tamamlanmıştır. Mümtaz Mahal Sultan için bir anıt mezar yapısı olarak inşa edilmiştir. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan yapının inşa edilmesi için Şah Cihan dünyanın farklı yerlerinden mimar ve ustalar getirerek eseri imar ettirmiştir.
Tac Mahal’in yapımında beyaz mermer kullanılmıştır. Anıt mezarın ana mekanı tek kubbe ile geçilmiştir. Anıtın dört köşesine ise birer minare yapılmıştır. Yapının iç mekanındaki Hat yazıları ise süsleme sanatında öne çıkan bir detaydır. Şah Cihan ve Mümtaz Mahal buraya defnedilmiştir. Yapı Hindistan’da özgün mimarisiyle dikkat çeker ve turist akınına uğrar.
Pisa Kulesi
İtalya’nın kuzeyinde Pisa şehrinde inşa edilen kule her yıl belirli oranda eğilmesi nedeniyle dünyadaki özgün mimari eserler arasında yer alır. Yapımına 1063 yılında başlanan Pisa Kulesi 1090’da tamamlanmıştır. 1987 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınarak tescillenen yapı Mimar Bonnano Pisano ve Diotisalvi tarafından inşa edilmiştir. Kule üst üste yükseltilen 6 sütunun üzerine planlanmıştır. Her katta sütunlar etrafında dairesel olarak tasarlanan kule toplam 8 katlıdır. Kulenin toplam yüksekliği 55,86 metre olarak bilinir.
Pisa Kulesi’ni özgün kılan detay ise her yıl belirli oranda eğilmesidir. Kule tamamlandığı tarihten itibaren her yıl belirli oranda güneye doğru eğilim gösterir. Kule zeminindeki çökme nedeniyle her yıl belirli oranda oturmasından dolayı eğik bir şekil almıştır. Yapı belirli oranda eğik olmasına rağmen ağırlık merkezi temele yakın konumlandığı için çökme meydana gelmez. Kulenin eğimi ile ilgili yapılan hesaplamalara göre her 100 yılda bir 7 cm eğilme meydana geldiği belirlenmiştir. Kule 1910 ve 1990’lı yıllarda onarım yapılarak eğilmenin durdurulması planlanmıştır. 2008 yılından itibaren de kuledeki eğilme son bulmuştur.
Geçmişten günümüze kültür yolculuğu için tarihi yapılar önemli araçlardır. Siz de dünyada ve Türkiye’de bulunan tarihi yapıları keşfederek farklı kültürlerin sanat ve mimarileri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
