Su ayak izinin seviyesini olabildiğince düşük tutmak ve sürdürülebilir bir su tüketim dengesi kurmak için gerekli adımları atmak doğa ve insanlık için hayati öneme sahiptir.
Kullandığınız, giydiğiniz, yediğiniz, aldığınız veya sattığınız tüm ürün ve hizmetlerin üretim süreçlerinin bir parçası da sudur. Su ayak izi, kullandığımız mal ve hizmetlerin üretilmesi için kullanılan toplam tatlı su miktarını ifade eder. Sadece bir ürün, hizmet veya bireyin ayak izi ölçümü yapılabileceği gibi ülke çapında veya küresel bazda da uygulamalar yapılabilir. Pamuk yetiştirmek gibi tek bir sürecin, tişört gibi bir ürünün, araçlarda kullanılan yakıtın veya kurumların faaliyetleri için su ayak izi ölçülebilir. Bir ülkenin veya dünyanın, belirli bir nehir havzasından veya bir akifer denilen yer altı su kaynaklarının depolandığı doğal yapılardan tükettiği su miktarı ölçülebilir.
Su ayak izinin seviyesini olabildiğince düşük tutmak ve sürdürülebilir bir su tüketim dengesi kurmak için gerekli adımları atmak doğa ve insanlık için hayati öneme sahiptir. Dünya üzerinde tüm suların 19 litrelik bir damacana kadar olduğunu düşünecek olsak, tatlı su kaynakları 1 yemek kaşığı kadardır. Tatlı su kaynakları sınırlı olduğu ve canlıların yaşaması için temel önemde olduğu için günlük hayat için su tüketimini dengede tutmak ekoloji açısından önem taşır. Dünya nüfusu arttıkça tatlı su ihtiyacı da arttığından, doğal su kaynaklarının korunması için su ayak izi seviyesini düşük tutacak önlemlere ihtiyaç vardır.
Su Ayak İzi Nedir?
Su ayak izi, dünya çapında tükenen veya kirlenen tatlı su kaynakları üzerinde insanların etkisini ve payını belirlemeye yarayan bir ölçümdür. Dünya üzerinde genel olarak su tüketimi tarım, sanayi ve evsel kullanım olarak kategorize edilir.
Üretilen her ürünün bir su ayak izi vardır ve tüketiciler genellikle kamusal fayda için gereken büyük miktarda suyun farkında değildir. Önemli olan sadece musluktan rezervuara kadar kullanılan su değil, ekoloji üzerinde gerçek bir etki oluşturan, giysileri, yiyecekleri ve günlük eşyaları üretmek için tüketilen suyun hacmidir. Bireyler ürün ve hizmetler aracılığıyla tükettiği tüm su miktarını görüp fark edemediğinden kullanılan bu suya sanal su adı verilir ve su ayak izinin çoğunu oluşturur. Ürünlerin ve ilgili hizmetlerin yaşam döngüsünde suyun doğrudan ve dolaylı kullanımının toplamı, genel ayak izi hesaplamasında rol oynar.
Su Ayak İzi Çeşitleri Nelerdir, Nasıl Hesaplanır?
Su ayak izi oluşturan birçok farklı neden ve kaynak bulunur. Bunları tanımlama amacıyla su ayak izi üç grupta değerlendirilir. Mavi su ayak izi, yeraltı veya yüzey suyu kullanımı ifade ederken, yeşil su ayak izi yağmur suyunu anlatır. Üçüncü tür olan gri su ayak izi ise kirleticileri seyreltmek için gereken su miktarını ifade eder. Bu gruplar şöyle detaylandırılabilir:
Yeşil Su Ayak İzi: Esas olarak ormancılık, bahçecilik ve tarım ürünleri ile ilgili olan bu tip su ayak izi, bir ürün için gereken yağmur suyu miktarına işaret eder. Küresel etkisi diğer su ayak izi tipleri kadar yüksek olmayabilir.
Mavi Su Ayak İzi: Su, akiferler, nehirler veya göller gibi kaynaklardan elde edilen mavi su ayak izi, üretimde gereken yeraltı veya yüzey suyu miktarını ifade eder. Evsel su kullanımı, sanayi ve sulu tarımın her biri mavi su ayak izi türüne girebilir.
Gri Su Ayak İzi: Genellikle bazı standartların veya yönetmeliklerin belirlediği su kalitesini sağlamak için kirleticilerin etkisini azaltmak amacıyla kullanılan tatlı su hacmini ifade eder.
Tek bir süreç adımının hesaplanmasına yönelik metodoloji, her türlü su ayak izi ölçümünün temelini oluşturur. Ürünlerin, ulusların veya işletmelerin su ayak izleri, ürün, ülke veya işletme ile ilişkili süreçlerin su ayak izlerinin toplamıyla ölçülür. Bir ürünün su ayak izi, ürünü üretmek için gereken üretim ve tedarik zincir dahil olmak üzere tüm aşamaların su ayak izlerinin toplamıdır. Bireysel su ayak izi, kişilerin kullandığı tüm ürünlerin su ayak izlerinin toplamı kadardır. Herhangi bir topluluğun su ayak izi, üyelerinin su ayak izlerinin toplamından oluşur. Ulusal su ayak izi, ilgili ülkede yaşayanların su ayak izlerinin toplamıdır. İşletmenin su ayak izi, ürettiği ürünlerin su ayak izlerinin toplamı olarak hesaplanır. Coğrafi bir alan içindeki su ayak izi oradaki tüm süreçlerin toplamı ile belirlenir.
Bireysel düzeyde su ayak izinizi ölçmeye yardımcı olan birkaç çevrim içi su ayak izi hesaplayıcısı bulunur. Bunlardan bazıları şunlardır:
http://www.watercalculator.org/
Doğaya Nasıl Bir Etkisi Vardır?
Günlük olarak su içmek ve yemek hazırlamak yaklaşık olarak 3,8 lt su tüketimini gerektirir. Yıkama ve ev içi kullanımda yaklaşık 75 lt su tüketilir. Tarım sektörü, suyun en yoğun kullanıldığı alanlardan biridir. Örneğin, 1 kg sığır eti üretmek için yaklaşık 15.415 litre su gerekir. Tarımsal sulama, dünya çapındaki su kullanımının %70'ini oluşturur. Gıda israfı da su ayak izi bırakan önemli bir konudur. Dünya çapında her yıl 1,3 milyar tondan fazla gıda israf edilmesi, yaklaşık 167 trilyon litre suyun boşa tükenmesi anlamına gelir. Moda endüstrisindeki pamuk gibi tekstiller için kullanılan ham madde yetiştirilmesinden, önemli bir su kirleticisi olan boyaların kullanımını içeren üretim sürecine kadar tüm faaliyetler, büyük ölçüde suya dayanır. Bir jean pantolon üretimine gereken pamuğu yetiştirmek için yaklaşık 1600 litre su kullanıldığı tahmin edilir.
Dünyada tatlı su veya yüzey suyu kaynakları sınırlıdır. Sınırlı su kaynakları, iklim değişikliği, yüksek nüfus artış hızı, küresel ısınma, asit yağmurları ve sanayileşme gibi birçok nedenden dolayı tükenir ve gün geçtikçe daha fazla kirlenir. Yaygın su kıtlığı, su kirliliği ve tatlı su kaynaklarının tükenmesi, 21. yüzyılın su ile ilgili en büyük çevresel sorunları arasındadır. Bu zorlukların merkezinde, insanların çok bilinçsiz su tüketimi yer alır. Su ayak izi kavramı insanların tatlı su tüketimi ile doğadaki su kaynaklarının yaşadığı büyük ekolojik zorluklar arasındaki ilişkiyi ele almaya yardımcı olur. Doğrudan ve dolaylı olarak gerçekleşen su kullanımını ölçmek ve haritalamak, su tüketimini sürdürülebilir bir düzeye indirmeye yardımcı olabilir.
Bilinçsiz tüketim alışkanlıkları ve moda endüstrisi, kaynaklar üzerinde giderek artan bir baskı oluşturur. Doğa ve ekoloji için en temel unsur olan suyun sürdürülebilir kullanımını sağlamak üzere önlemler almak ve tüketicilerin farkındalığını artırmak hayati önem taşır. Bu nedenle su ayak izinin neden önemli olduğunu anlamak, su israfını azaltmak ve doğal kaynakları korumak, geleceğe yapılan en büyük yatırımlar arasındadır.
