Sözün başında Kerküklü hattatımızın başyapıt mahiyetindeki eserlerinden birine; Yıldız Holding İslam Sanatları Koleksiyonu’nu şenlendirmekte olan tevki’-nesih hilye-i şerîfesinin yazı ve bezeme özelliklerine müşfikâne değinelim.
Hattat Ary Faris Kader mezkûr hilyeyi klasik terkiple tevki’ ve nesih yazı nevilerinde kaleme aldı. Levhanın başmakam kısmında tevki’ Besmele yer alırken, âyet kısmında Kalem Sûresi’nin 4’üncü âyet-i kerîmesi yine tevki’ ile yazıldı. Nesih hatlı hilye metninin dairevî merkezinde 9 satır; kıta kısmında ise 5 satır yazı mevcut. Çeharyar isimlerinde de tevkî hattı görülüyor.
Nohûdî renk âharlı kâğıt üzerine is mürekkebiyle klasik tarzda yazılan hilye levhasında klasik tezyinatın tercih edildiği bezemelerin iç kısımda altın ve yeşil zemin renkleri tercih edilmiş. Hilyenin hilâl bezemesinde bordo zemin üzerine iki iplik rumi süsleme göze çarpıyor. Hilyenin ara bordüründe zencereğin yanı sıra köşelerde hilâlde kullanılan iki iplik rumi, bordo zemin üzerine bezenmiş. Levhanın dış bordüründe yeşil zemin üzerine klasik tezhip kullanılarak tezyinat tığlarla tamamlanmış.
İbrahim Ethem Gören: Ary Fâris bey sizi tanıyabilir miyiz?
Ary Fâris Kader: 1981 yılında Irak'ın Kerkük şehrinde doğdum. 1998 yılından itibaren hüsn-i hat çalışmaya başladım. Erbil şehrinde Ahmed Abdel Rahman Al Khattat’tan yazı sanatının inceliklerini öğrendim. Birçok İslam ülkesinde hat sanatıyla ilgili birçok sergi ve yarışmaya katıldım. Pek çök ödül aldım. Bunlardan en önemlisi 2004 yılında İstanbul İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi IRCICA’nın düzenlediği Altıncı Uluslararası Hat Yarışması'nda Mir İmad El-Hassani adına ödül kazanmamdı. Halen kitâbet çalışmalarımı Kerkük’te sürdürüyorum.
Hangi yazı nevilerini meşk ettiniz?
İmkânlarım nisbetinde pek çok yazı nevinde eser üretmenin gayreti içerisinde bulunuyorum. Bununla birlikte nesih yazı nevini daha çok seviyorum. Nesihle birlikte sülüs ve celî sülüs de yazıyorum. İcâze ve reyhânî yazılarında ödüller kazandım.
Dünden bugüne sanat çalışmalarınızı özetler misiniz?
Yazının, İslam harflerinin hizmetinde bulunuyorum. Sanatsal çalışmalarımda yarışmalara katılmaya ve Türkiye'deki profesyonel tezhipçiler eliyle bizden sonraya kalacak “şaheser” olarak nitelendirilecek eserler üretmeye gayret ediyorum.
Talebe yetiştiriyor musunuz?
Evet, talebe yetiştiriyorum hamd olsun. Hocalarımdan öğrendiklerimi öğrencilerime öğretme gibi bir sorumluluk duygusu içerisindeyim. Şu anda bana müracaat eden herkese ders vermiyorum
Irak’ta genel anlamda hüsn-i hat sanatının durumunu da konuşalım
Irak'ta hat sanatı vasat durumda. Daha da iyi bir keyfiyet arz etmesi için sanatkâr arkadaşlarımızla birlikte elimizden gelini yapıyoruz. Düzenlenen sergilere katılıyoruz. Bununla birlikte daha iyi bir sanat ortamı için çalışmalarımız sürecek…
Bahsettiğiniz sanatkâr arkadaşlarınız, ülkenizin öne çıkan hattatları kimler?
Ülkemde çok önemli hattatlar var, bazılarının isimlerini müsaadenizle vermek istiyorum.
Ahmed Abdel Rahman Al-Erbili, Sabah Erbilli, Bizhar Karim, Hadi Kerkükî (Hadi Kayacı), Şirvan Barzanjy, Ali Zaman, Halil Mentak, Lokman Mullazadeh, Mariwan Salih. Burada isimlerini zikredemediğim daha pek çok hattatımız var hamd olsun. Hepsine selâm olsun.
Irak’taki hüsn-i hat eğitim kurumlarına da değinelim
Bazı hattat derneklerinde hat sanatıyla ilgili kurslar veriliyor, bunların en önde gelenlerinden biri de Irak Hattatlar Derneği’nin Kerkük şubesidir.
Kerkük dediniz. Bu anlamda memleketiniz Kerkük’te neler yapılıyor?
Irak genelinde Kerkük hat sanatında ileri aşamada yer alıyor. Dersler veriliyor, sürekli yazılar kaleme alınıyor, sergiler düzenleniyor.
Sanatseverler hattatların eserleriyle ne kadar ilgili?
Irak'ta koleksiyonerlik ve sanatkârlara destek olma anlamında ilginin zamanla artmasını bekliyoruz.
Cüz yazdığınınız biliyoruz. Mushaf-ı Şerif kitabeti gündeminizde var mı?
Evet, bahsettiğiniz gibi cüz/cüzler yazıyorum. İnşallah günün birinde Kur’an-ı Kerîm de yazarım. Her hattat Mushaf yazmak ister. Umarım bir gün bir taraftan Kur’ân-ı Kerîm'i yazıp, diğer taraftan da hattatlara onun yazılmasında destek olurum.
Eserleriniz nerelerde bulunuyor?
Genel olarak Irak’ta ve Türkiye’de. Türkiye, hat sanatına diğer İslam ülkelerinden daha fazla önem veren bir ülke olması hasebiyle eserlerim Türkiye'de yaygın olarak bulunuyor.
Sergilerinizi de konuşalım dilerseniz
Tabii ki. Katıldığım pek çok sergi var, en öne çıkanlarını sayalım: 2002'de İkinci Erbil Festivali, Bağdat'ta Üçüncü Dar Al Salam Festivali, 2015'in İlk Kerkük Festivali.
Ödüllerinize de nazar edelim
2000 yılında Bağdat'ta Genç Müslüman Derneği yarışmasında ikincilik ödülü aldım. 2002 yılında İkinci Erbil Festivali'nde Festival Özel Ödülünü aldım. 2004 yılında İstanbul'da IRCICA tarafından düzenlenen Uluslararası Hat Yarışması’nda Mir İmad el-Hasani Özel Ödülünü aldım. Erbil'de düzenlenen Qalaw Manara Yarışması’nda ikincilik ödülü aldım. Necef Valiliği Büyükelçilik Yarışması’nda üçüncülük ödülü aldım.
Tüm yarışma ve ödüllerim önemli olmakla birlikte IRCICA’dan aldığım Mir İmad El-Hasani Ödülü’nün nezdimde ayrı bir yeri var. Çünkü bu yarışma dört yılda bir düzenleniyor ve alanının en mühim sanat olayı. Dünyanın her yerinden hattatların katıldığı küresel bir yarışmada böylesi bir ödül almak benim için iftihar vesilesidir.
Sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Yüce Allah’ın kitâbet alanında daha çok şey öğrenmesini ve Kur'an-ı Kerim'i yazmama yardım etmesini niyaz ederim.
Son olarak okuyucularımıza nasıl bir mesaj iletmek istersiniz?
Bu sanata ilgi duyan merkez ve derneklerin daha fazla uluslararası yarışma ve sergi düzenlemesini, bu sanatın aslına sadık kalması için daha fazla önem vermelerini rica ediyorum.
