Page 74 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

9. EK

Kitâbu’l-Cemâhir fi’l-Cemâhir’in

Mukaddimesi 1

Ebu’r-Reyhân Ahmed el-Bîrûnî

Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla…

Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamdolsun ki ezelî ve ebedî yegâne varlık, devamlılık ve
sonsuzlukta tek olunca dünyada bâki kalmayı yok olmanın sebebi, sağlık ve selâmeti
de âfetlerin ve hastalıkların sebebi kıldı. Sonra rızıkları taksim etti ve ömürleri rızıklara
uygun hale getirdi. İşlerde çalışmayı da rızıkların sebepleri yaptı. Suyu bulutlara yük-

seltmek için güneşi ve ayı yörüngelerinde gezdirerek âmâde kıldı. Bulutların ağırlıkla-
rını azalttığında rüzgârlar onları ölü toprağa sürdü. Yeryüzüne bereketli bir su olarak
indi. İnsanların ve hayvanların faydalandığı ardı arkası kesilmeyen ürünler çıkardı.
Sonra sular, denizlere akarsu oldu. Toprağa gireni ve topraktan çıkanı, gökyüzünden
ineni ve ona yükseleni bilir. Her şeyi ilmiyle kuşatmış, kudret ve hikmetiyle her şeyde
hükmünü icra etmiştir. Kendisiyle dalâleti ortadan kaldırdığı, onu göndererek pey-
gamberliği sona erdirdiği Muhammed’e, onun yolundan giden ve onun izzetiyle izzet

bulmuş âline, ehl-i beytine ve güzîde ashâbına salât olsun. Tevfîk Allah’tandır…

Bölüm (Beş Duyu Organı)
Yüce Allah –O’na hamdolsun– bütün mahlukatın kusurlarını, ihtiyaçlarını, israf et-
meden ve kısıtlamadan tam ölçüyle belirleyerek gidermiştir. Gelişebilecek her şeye

beslenme yoluyla büyümeyi takdir etmiştir. Bitkileri az gıdayla yetinebilecek şekilde
yaratmıştır. Bitkiler, hızlıca hazmetmedikleri az miktardaki gıdayı tutarlar ve onunla
yetinerek yerlerinde kalırlar. Rızkı her yerden ona gelir, ince damarlarıyla onu çekerler
ve rızık sıvı halde köklerine ilerler. Güneşten dolayı oluşan havanın ısısını dallarından
kaldırır ve rutûbet verir. Köklerinde oluşan gıda en yüksek bölgelerine iletilir ve bu
gıdayla büyür. Sonra yaratılışı gereği yaprak, çiçek ve ürün verir. Hayvanlarda ise gıda
süratle hazmedildiği ve yerinden hareket ettiği için, yerinde kaldığı takdirde onu doyu-
racak yeterli rızık gelmez, üstelik ağzıyla çiğneyerek hazma ihtiyaç duyar; bu yüzden
azığını aramak için (kendisine verilen) hareket organlarıyla yeryüzünde dolaşır. Kendi-

sine temas eden veya uzaklaşıp ayrılan şeyleri hissetmesi için hayvanlara nimet olarak
beş duyu verilmiştir. Görme duyusuyla uzaktan, korkmuş, ürkmüş varlığı algılar, ona

1 Bu kısımda, Bîrûnî’nin yukarıda belirtilen görüşlerininin önemli bir kısmının yer aldığı Mukad-
dime’sinin Türkçe çevirisi ilk kez yayınlanmaktadır. Bîrûnî’nin Kitâbu’l-Cemâhir fi’l-Cemâhir’in
“mukaddime” kısmının çevirisini bu eser için hazırlayan Yavuz Uzgur’a teşekkür ederim. (A. Kala)

TEDARİKÇİ VAKIF İŞLETMELERİNİN ORTAYA ÇIKIŞI - 73