Page 71 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
P. 71
İbn Haldûn, Arapların aile ve dine dayalı
asabiyet etrafında kurdukları İslâm me-
deniyetine göre Türklerin aile-din asabi-
yetinin daha güçlü olduğunu söyler. An-
cak birgün gelecek bu dünya hâkimiyeti,
dünya medeniyeti öncülüğü/üstünlüğü
Türklerin elinden de kaçacaktır der.
69
Nitekim Endülüs, 1300’lerden itibaren
200 yıl boyunca önce durgunluk, son-
ra eyalet yöneticilerinin refahın verdiği
özgüvenle kendi bölgelerinde bağımsız
olma istekleriyle başlayan iç karışıklık ve
ayaklanmalarla çöküş dönemine girmiş,
çalkantı devam ederken 1492’de kendile-
rinden iktisadi-sosyal olarak çok geri bir
krallık olan İspanyollar tarafından yeni-
lip yıkılmış, Müslüman nüfus büyük öl-
çüde kılıçtan geçirilip yok edilmiştir.
Endülüs elçisinin Osmanlılardan 1501
Konya'da yılında bizzat İstanbul’a gelerek yardım
19. yüz yıl
başılarında idi şüphesiz Timur için söylediği, İslâm istemesi üzerine II. Bâyezid, Kemal Reis
bir pazar yeri medeniyetinin en yüksek kemâl noktası ve Burak Reis’i, daha sonra da Kanuni
ifadesini Osmanlı’nın XVI-XVII. yüzyıl Sultan Süleyman, Barbaros’u İspanyolla-
dönemi olarak belirtirdi. rı vurmak üzere Endülüs kıyılarına gön-
dermişti. Osmanlı baskısıyla az da olsa
Moğol bakiyelerini yok edip Şam’a ilerle- kurtarılabilen Endülüslü Müslümanları
yen Timur için “(…) devri beşer tarihinin Kemal Reis, Burak Reis ve daha sonra da
ve inkişafının en yüksek noktasıdır. Yara- Barbaros gemilerle Osmanlı idaresinde
tılışından bugüne kadar böyle bir devlet olan Garp Ocakları (Tunus-Cezayir ve
kurulmamıştır. Babil ve İran hükümdar- Libya) topraklarına taşıyıp yerleştirmiş,
ları ve İskender bu büyük Türk cihan- yine Osmanlı gemilerine alınarak İspan-
girine nisbetle gölgede kalır. Zira devlet yol katliamından kurtarılan bir kısım
asabiye ruhu üzerine kurulur ve onun Yahudiler de başta Selanik olmak üzere
ehemmiyeti de bu millî asabiyetin kuv- İstanbul’a yerleştirilmişlerdir.
veti nisbetinde olur; asabiyet hususunda
ise dünyada hiçbir millet Türklere müsavi Bu duruma Osmanlıların düşmemesi için
gelmemektedir.” Asabiyetin unsurlarını reçeteler içeren İbn Haldûn’un medeni-
68
aile-ırk, din, ideoloji olarak nitelendiren yet-umran tahlili, Kâtib Çelebi, Naîmâ,
68 Bk. Tarihte Usûl, s. 165. 69 Bk. Tarihte Usûl, s. 165.
70 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
