Page 69 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
P. 69
Şam'da Büyük
Han
W. H. Bartlett neler olduğunu konu edinmektedir. Um- geliştirmiştir. İçinde sosyolojiden iktisat
ran ilmi, devletlerin ve medeniyetlerin ilmine çok disiplinli bir çok alan içeren
gelişimini zaman içinde incelerken tarih umran ilmi, o döneme kadar geliştirilen
ilmini kullanmakta, toplumun iktisadi- tek disiplinli ilimlerden farklı olmakla be-
sosyal gelişimini incelerken de sosyoloji raber bu ilimlerle de ilişkili bir ilimdir.
ve iktisat ilimlerinden faydalanmaktadır. İbn Haldûn, medeniyetlerin cengaverlik
İbn Haldûn umranda zirveye ulaşan dev- ruhu ile birlikte asabiyet, din ve ideolojiye
let ve medeniyetlerin iktisaden rahata ka- sahip fâtih kavimler tarafından kuruldu-
vuşup kuruluş ve gelişmelerinde önemli ğunu söyler. Ancak İbn Haldûn, medeni
rol oynayan kan bağı, din ve ideolojiye toplumun kurulan medeniyetle birlikte
dayanan asabiyetlerini kaybetmesiyle çö- doğup, büyüyüp, gelişip yükseldiğini ve
küşe geçeceklerini de ileri sürmektedir. sonra bu medeniyetin gerileme ve çöküş
Yukarıda işaret ettiğimiz gibi, kanaati- dönemine girerek kendisini oluşturan top-
mizce, İbn Haldun hem Orta Asya'da lumla birlikte yok olduğunu ve bunun ka-
göçebe medeniyetlerin öncülüğünde baş- çınılmaz bir kanun olduğunu belirtmiştir.
layan "karma tarım" ve "ticaret" devrim- İslâm medeniyetinin mensubu olarak İbn
lerini hem de Selçukluların bu devrimleri Haldûn, İslâmi inanışta Kur’ani ifadeyle
bir adım öteye taşıyarak gerçekleştirdiği “Her nefis, ölümü tadacak(tır)” (Ankebut
Anadolu sanayi devrimini, kısacası bu 29/57) âyetini insanların oluşturduğu me-
büyük iktisadi ve sosyal dönüşümü tahlil deniyetlerle ilişkilendirerek değerlendir-
etmek üzere çok disiplinli umran ilmini melerinde ana referans olarak alır.
68 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
